Astım bronşit akciğerlerdeki bronş adı verilen havayollarının iltihaplanması ve daralmasıyla ortaya çıkan kronik bir solunum hastalığıdır. Nefes darlığı, öksürük ve hırıltılı solunum gibi belirtilerle kendini gösteren astım kronik bir sağlık sorunu olduğundan kesin bir tedavisi yoktur. Bununla birlikte uzmanlar tarafından reçete edilen ilaçların düzenli kullanımı, tetikleyicilerden kaçınma semptomların kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.
Astım Bronşit Belirtileri Nedir?
Astım bronşit yani kısaca astım öksürük, hırıltılı solunum, nefes darlığı ve göğüs sıkışması gibi semptomlara neden olan kronik, inflamatuar bir akciğer hastalığıdır. Astım bronşit tanısı alan hastaların büyük çoğunluğu bunun farklı bir akciğer hastalığı olduğunu düşünür. Bu nedenle de “Astım bronşit nedir?” konusunda merak içerisine girebilirler. Oysa astım bronşit denildiğinde aslında klasik anlamda bilinen astımdan bahsedilir.
Normal şartlarda nefes alındığında solunum yollarındaki kaslar gevşer. Bu sayede hava yollarındaki hava taşıyan yapılardan yani bronşlarda zorlanmadan, sessiz şekilde hareket edebilir ancak astım krizi sırasında bu kasların daralması, havayollarının mukoza tabakasının şişmesi, mukozadan aşırı miktarda mukus salgılanması gibi sebeplerle bronşlardan hava zorlanmadan geçemez. Bunun neticesinde astım bronşit belirtileri ortaya çıkabilir. Başlıca astım bronşit belirtileri şunlardır:
Göğüste sıkışma, ağrı veya basınç hissi,
Özellikle geceleri artan öksürük,
Nefes darlığı,
Hırıltılı solunum,
Hızlı solunum,
Astım krizi sırasında panik,
Uyku problemleri,
Konuşma zorluğu,
Sık tekrarlayan enfeksiyon hastalıkları.
Kronik astım uzun süreli bir hastalık olduğu için sayılan semptomlar her zaman ortaya çıkmayabilir. Her astım krizi farklı semptomlarla kendisini gösterebilir. Örneğin bir astım bronşit krizi sırasında nefes darlığı ve hırıltılı solunum görülürken diğer krizi öksürük ile kendisini gösterebilir.
Astım Bronşit Neden Olur?
Astım bronşit kronik, inflamatuar bir solunum yolu hastalığıdır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine bakıldığında 2019 yılında astımın 262 milyon insanı etkilediği görülmektedir. Bu açıdan bakıldığında astım bronşitin dünya genelinde oldukça yaygın rastlanan sağlık sorunlarından bir tanesi olduğu görülebilir. Astımın pek çok farklı nedeni olabilir. “Astım bronşit neden olur?” konusunda yapılan çalışmalar incelendiğinde astımın kesin olarak nedeni bilinemeyen sağlık sorunlarından bir tanesi olduğu görülür. Buna karşın bazı faktörler astım riskini artırabilir. Astım riskini artırabilecek bazı durumlar şunlardır:
Alerji: Bağışıklık sisteminin normalde zararlı olmayan ajanlara karşı geliştirdiği anormal yanıt olan alerji astım riskini artırabilir.
Çevresel faktörler: Hava yollarını tahriş eden alerjenler, toksinler, sigara dumanı gibi dumanlara maruziyet astıma yol açabilir.
Genetik yatkınlık: Ailesinde astım veya alerji öyküsü bulunan kişilerde astım görülme riski daha yüksek olabilir.
Viral enfeksiyon hastalıkları: Respiratuvar sinsityal virüs (RSV) gibi bazı solunum yolu enfeksiyonları çocukların gelişmekte olan akciğerlerine zarar vererek astım bronşit riskini artırabilir.
Hijyen hipotezi: Bazı araştırmalar bebeklik döneminde bakteri, parazit gibi mikroorganizmalarla yeterince karşılaşmayan bebeklerin bağışıklık sistemlerinin astım, alerji gibi sağlık sorunlarına karşı daha savunmasız olabileceğini gösterir.
Sayılanların yanı sıra bazı maddeler astım bronşit krizlerini tetikleyebilir. Tetikleyiciler olarak da bilinen bu maddelerden yaygın olarak rastlananları şu şekildedir:
Hava kirliliği,
Toz akarları,
Ağır egzersiz yapmak,
Solunum yolu enfeksiyonları,
Küf,
Hamam böceği, fare gibi hayvanlar,
Sigara dumanı,
Kimyasallar.
Ek olarak kan inceltici ilaçlar gibi bazı ilaçlar da astım krizlerini tetikleyebilir.
Astım Bronşit Nasıl Geçer?
Astım bronşit kronik, inflamatuar bir sağlık sorunudur. Bir diğer ifadeyle astım uzun süre devam eden ve yaşam boyu tedavi gerektiren bir hastalıktır. Bu nedenle “Astım bronşit nasıl geçer?” sorusuna net bir cevap vermek zordur. Günümüzde astım krizlerinin sıklığını azaltmaya ve semptomları kontrol altına almaya yardımcı bazı ilaçlar mevcuttur. Astım tamamen tedavi edilebilen bir hastalık olmasa da doğru tedavi ve yönetim stratejileri ile kontrol altına alınabilir. Uzmanlar öncelikle hastaların astımının derecesini belirler. Astım kendi içerisinde 4 sınıfta incelenir. Başlıca astım sınıfları şunlardır:
Aralıklı: Aralıklı astım haftada 2 günden veya ayda 2 geceden az görülen, hafif semptomlarla karakterizedir.
Hafif-sürekli: Hafif-sürekli astım vakalarında belirtiler haftada iki kereden fazla olsa da her gün görülmez.
Orta düzeyde kalıcı: Bu türden astımda semptomlar her gün görünse de her gece astım atakları yaşanmaz.
Şiddetli/sürekli: Hastalığın en şiddetli formunda ise belirtiler günde birkaç kez ve çoğu gece ortaya çıkar. Şiddetli astım hastaları günlük işlerini yapma noktasında zorluk yaşayabilir.
Astım tedavisi hastalığın türü, şiddeti, hastanın yaşı, genel sağlık durumu gibi faktörlere göre belirlenir. Astım bronşit hastalarında başvurulan başlıca tedavi yöntemleri şunlardır:
Hızlı etkili ilaçlar: Ani astım semptomlarını hafifletmek için kullanılan bu ilaçlar hava yollarındaki kasları gevşeterek nefes almayı kolaylaştırır ancak bu ilaçların sadece atak sırasında kullanılması önemlidir. Hızlı etkili ilaçlara sık başvurulması hastalığın kontrol altında olmadığını gösterebilir.
Uzun vadeli kontrol ilaçları: Hava yollarındaki iltihabı azaltarak astım semptomlarının sıklığını ve şiddetini azaltmaya yardımcı bu ilaçlar günlük olarak kullanıldığında astım krizlerini büyük ölçüde önleyebilir.
Biyolojik tedaviler: Şiddetli astım vakalarında veya standart tedavilere yanıt vermeyen hastalarda bağışıklık sisteminin belirli mekanizmalarını hedef alarak iltihabı baskılamayı amaçlayan immünoterapi olarak da bilinen biyolojik tedavilere başvurulabilir.
Şiddetli astım bronşit vakalarında sayılan tedavi yöntemleri yetersiz kalabilir. Bu durumda uzmanlar havayollarını bir elektrot yardımıyla ısıtarak havayollarındaki kasları küçültmek amacıyla bronşiyal termoplasti adı verilen işlemi önerebilir. Bronşiyal termoplasti diğer tedavi yöntemlerine kıyasla yeni bir yöntem olduğundan etkinliği hakkında daha fazla çalışma yapılması gerekir.
Astım Bronşit Ne İyi Gelir?
Kronik, inflamatuar bir hastalık olan astım bronşitin tamamen tedavi edilebilmesi zor olsa da bazı önlemler semptomların kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir. Astım bronşit hastalarının yaşam kalitesini artırmaya yardımcı bazı öneriler şunlardır:
Tetikleyicilerden uzak durma: Toz, polen, küf, evcil hayvan tüyleri ve sigara dumanı gibi faktörlerden uzak durmak astım semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir.
Sağlıklı yaşam alışkanlıkları edinme: Sağlıklı ve dengeli beslenme bağışıklık sisteminin güçlenmesine yardımcı olarak astım krizlerinin şiddetini hafifletebilir. Ayrıca düzenli egzersiz yapmak da akciğerin kapasitesini artırarak solunumu rahatlatabilir. Bununla birlikte bazı hastalarda yoğun egzersiz astım ataklarını tetikleyebileceğinden egzersiz programının doktor kontrolünde planlanması önemlidir.
Stres yönetimi tekniklerini öğrenmek: Yoğun stres astım krizlerini tetikleyebilir. Yoga, meditasyon gibi stres yönetimi teknikleri astım hastalarının rahatlamasına yardımcı olabilir.
Alerji aşıları yaptırmak: Günümüzde bağışıklık sistemini alerjenlere karşı eğiterek alerji ile mücadele etmeye yardımcı aşılar vardır. Alerjik astım hastaları doktorlarının önerdiği şekilde alerji aşılarını yaptırabilir.
Alerjiye neden olan gıdalardan uzak durmak: Yumurta, süt, yer fıstığı, balık gibi gıdalar bazı insanlarda alerjiye neden olabilir. Alerjen gıdaların tüketimi astım krizlerini tetikleyebileceğinden hastaların alerjen gıdalardan uzak durması önerilir.
Astım bronşit tedavisi doktorların ve hastaların birlikte yönetmesi gereken bir süreçtir. Sayılan yöntemlere ve kullanılan ilaçlara rağmen semptomlar hafiflemez ve giderek kötüleşirse vakit kaybetmeden uzman bir doktordan yardım alınması önemlidir.
Astım Bronşit Sırt Ağrısı Yapar mı?
Araştırmalar astım bronşit hastalarında solunum kasları ile omurga arasında bağlantı nedeniyle sırt, boyun ve omuz ağrılarının yaygın olduğunu göstermektedir. Solunumu sağlayan en önemli kaslardan biri olan diyaframının görevlerinden bir tanesi de omurgaya destek olmasıdır. Astım nedeniyle solunum zorlaştığında diyafram kası daha fazla çalışabilir. Bu durum kasın zorlanmasına ve zamanla zayıflamasına neden olabilir. Neticesinde sırt ve boyun ağrısı gibi semptomlar görülebilir. Bunun yanı sıra astım ataklarında yaşanan öksürük de sırt kaslarını zorlayarak ağrıya sebep olabilir.
Astım Bronşit Nefes Darlığına Ne İyi Gelir?
Astım bronşit havayollarının daralması ve iltihaplanması sonucu nefes darlığına yol açabilen kronik bir solunum hastalığıdır. Uzmanlar nefes darlığının şiddetine göre uygulanacak tedavi yöntemini belirler. Hafif nefes darlığı durumlarında doktorlar genellikle inhaler kullanımını ve derin nefes alma tekniklerini önerir. Diyaframdan nefes alma ve büzük dudak solunumu gibi teknikler solunumu düzenleyerek havayollarını açmaya yardımcı olabilir. Ayrıca öne doğru eğilerek oturmak da kasların gevşemesini sağlayarak solunumu kolaylaştırabilir. Bazı araştırmalar kahvenin içeriğindeki kafeinin havayollarını kısa süreliğine rahatlattığını ve akciğer fonksiyonlarını geçici olarak iyileştirebileceğini göstermektedir. Şiddetli nefes darlığı durumunda ise özellikle nefes darlığına bilinç bulanıklığı, göğüste sıkışma ve baskı hissi gibi semptomlar eşlik ederse, vakit kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurulması önemlidir.
Astım Bronşit Hangi Bölüm Bakar?
Nefes darlığı, hırıltılı solunum, öksürük gibi semptomların olması halinde öncelikle göğüs hastalıklarının tanı, tedavi ve takibinde uzman göğüs hastalıkları bölümüne başvurulur. Pulmonolog olarak da adlandırılan göğüs hastalıkları uzmanları gerekli durumlarda alerji ve immünoloji bölümü uzmanları veya çocuk hastalıkları bölümü uzmanları ile multidisipliner bir yaklaşım içerisinde tanı ve tedavi sürecini belirler.
Astım bronşit kronik bir sağlık sorunu olsa da erken tanı ve tedavi semptomların kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir. Siz de hırıltılı solunum, nefes darlığı, öksürük gibi semptomlarınız olması halinde uzman bir doktordan randevu almayı ve gerekli kontrollerinizi yaptırmayı ihmal etmeyiniz.
