Gut hastalığı kanda yüksek ürik asit seviyesine bağlı eklemlerde ürik asit kristallerinin birikmesi ile karakterize artrit türüdür. Gut hastalığı diyeti, parçalandığında kanda ürik asite dönüşen pürin adı verilen maddeleri içeren gıdaları kısıtlayan bir diyet biçimidir. Düşük pürinli diyetle beslenmek hastalığın ilerlemesini önlemeye yardımcı olabilir. Ek olarak henüz gut hastalığı gelişmemiş ancak hiperürisemisi (ürik asit yüksekliği) olan kişilerde düşük pürin diyeti gut riskini azaltabilir.
Gut Hastalığı Diyet Listesi Nasıl Olmalı?
Gut hastalığı vücutta biriken ürik asit kristallerinin eklemlerde iltihaplanmaya yol açmasıyla ortaya çıkan yaygın bir artrit türüdür. Hastalığın temel sebebi kan ürik asit seviyesinin uzun süre boyunca yüksek seyretmesidir. Ürik asit pürin adı verilen bileşiklerin parçalanması neticesinde ortaya çıkan bir yan üründür. Ürik asit normal şartlarda böbrekler yoluyla vücuttan atılır. Buna karşın beslenme alışkanlıkları, genetik yatkınlık gibi çeşitli sebeplerle vücutta fazla miktarda ürik asit üretilirse veya böbrekler ürik asidi hızlı bir şekilde vücuttan uzaklaştıramazsa ürik asit kristalleri eklemlerde birikerek gut hastalığına neden olabilir.
Gut hastalığı genetik yatkınlık gibi sebeplerle ortaya çıkabileceği gibi yanlış beslenme alışkanlıkları da gut hastalığına yakalanma riskini artırabilir. Özellikle öğünlerinde taze meyve ve sebze yerine hayvansal proteinlere ağırlık veren insanlarda gut görülme riski daha yüksek olabilir. Hastalık eklemlerde kızarıklık, şişlik, şiddetli ağrı, yanma hissi gibi belirtilerle kendisini gösterir. Bu nedenle hastalar için “Gut hastalığı ne yemeli, ne yememeli?” sorularına verilebilecek her yanıt önemlidir. Gut hastalarının öğünlerinde taze sebze ve meyvelere ağırlık vermeleri önerilir.
Pürin vücutta doğal olarak bulunsa da yiyeceklerle de vücuda alınabilir. Düşük pürin içerikli bir gut diyeti kandaki ürik asit seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir. Buna karşın gut hastalığının sadece diyetle tedavi edilebileceğini söylemek zordur. Günümüzde gut hastalığını tamamen tedavi edecek bir ilaç veya diyet yoktur. Uzmanlar alevlenme dönemlerinde semptomların şiddetini hafifletmeye yönelik bazı ilaçlar reçete edebilir.
Gut Hastası Ne Yemeli?
Beslenme alışkanlıkları gut ataklarını tetikleyebileceği gibi hastalığı kontrol altına almaya da yardımcı olabilir. Öğünlerde pürin içeriği düşük besinlere yer verilmesi ürik asit seviyesini kontrol altına almaya yardımcı olarak gut atağı riskini azaltabilir. Gut hastalığı beslenme ile tamamen tedavi edilemese de semptomların ilerlemesini önlemek mümkün olabilir. Gut hastalarına önerilen bazı beslenme yöntemleri şunlardır:
DASH diyeti: DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) diyeti olarak da bilinen, tansiyon hastalarında yüksek tansiyonu kontrol altına almaya yardımcı olduğu düşünülen diyet biçimi gut semptomlarını hafifletmeye, atakları önlemeye de yardımcı olabilir. DASH diyeti taze meyve ve sebzelerin, tam tahılların yanı sıra tavuk eti, balık, kuruyemiş, baklagil gibi yağsız protein kaynaklarını da içerir.
Akdeniz diyeti: Kalp sağlığına olan katkıları ile bilinen Akdeniz diyeti gut semptomlarını da hafifletmeye yardımcı olabilir. Bol miktarda taze sebze, meyve ve tam tahılları içeren Akdeniz tarzı beslenme biçiminde de DASH diyetinde olduğu gibi yağsız protein kaynaklarına veya sağlıklı yağlara yer verilebilir.
Gut hastalarına tavuk, balık gibi yağsız protein kaynakları önerilse de bazı balık çeşitleri gut ataklarını tetikleyebilir. Bu nedenle gut hastalarının doğru bir beslenme listesi için uzmanlardan yardım alması önemlidir. Gut hastaları için önerilen bazı besinler şunlardır:
Kiraz: Gut hastalığı diyet listesi hazırlarken uzmanlar taze meyve ve sebzelere özellikle ağırlık verir. Bazı çalışmalar kirazın vücutta antienflamatuar etki göstererek semptomları hafifletmeye yardımcı olabileceğini gösterir.
Yağsız süt: Yağsız süt içmenin vücuttan ürik asit atılımını hızlandırabileceğini ve eklemlerdeki inflamasyonu (iltihap) azaltabileceğini gösteren çeşitli çalışmalar mevcuttur.
Kahve tüketimi: Aşırıya kaçmamak kaydıyla gün içerisinde kahve tüketmek pürinin ürik aside parçalanma sürecini yavaşlatırken vücuttan ürik asit atılımını hızlandırabilir. Kahvenin yanı sıra siyah ve yeşil çay da gut riskini azaltabilir.
C vitamini içeren gıdalar: C vitamini bakımından zengin sebze ve meyveler vücuttan ürik asidin daha kısa sürede atılmasına yardımcı olabilir. Bu nedenle bazı durumlarda uzmanlar gut hastalarına C vitamini takviyeleri de önerebilir.
Sebzeler: Patates, bezelye, mantar, patlıcan ve koyu yeşil yapraklı sebzeler gut ataklarının sıklığını azaltmaya yardımcı olabilir. Çalışmalar kuşkonmaz ve ıspanak gibi pürin içeriği yüksek sebzelerin de gut hastaları için güvenli olduğunu göstermektedir.
Kuruyemişler: Gut hastalığı ceviz, çam fıstığı gibi kuruyemişlerin diyet listesinde olabileceği bir hastalıktır. Çalışmalar bu kuruyemişlerin gut riskini azaltmaya da yardımcı olabileceğini gösterir.
Sayılanların yanı sıra bol su içmek gut semptomlarını hafifletebilir. Böbrekler vücuttan ürik asidi atabilmek için suyu kullanır. Bu nedenle yeteri miktarda su içildiğinde vücuttaki ürik asit daha hızlı atılabilir. Toplumda gut hastalığı elma sirkesi ile tedavi edilebilir yönünde yanlış bir algı bulunur. Elma sirkesinin kilo kaybı dahil olmak üzere pek çok faydası olduğunu söylemek mümkündür. Bununla birlikte elma sirkesinin gut hastalığına iyi geldiğine dair bilimsel veri bulunmamaktadır.
Gut Hastası Ne Yememeli?
Gut hastalığını önlemek veya semptomları kontrol altına alabilmek için yüksek pürin içeren besinlerden uzak durulmasında fayda vardır. “Gut hastalığı ne yememeli?” konusunda yapılan çalışmalara göre gut hastalarının uzak durması gereken bazı besinler şunlardır:
Kırmızı et: Başta karaciğer, böbrek, beyin, dalak, işkembe gibi sakatatlar yani organ etleri olmak üzere yüksek pürin içeren kırmızı et ve et ürünleri gut semptomlarını kötüleştirebilir. Tavuk ve hindi gibi beyaz etler ise günde 100 gramı aşmayacak şekilde tüketilebilir.
Balık ve deniz ürünleri: Hamsi, sardalya, midye, istiridye, uskumru ve karides gibi yüksek pürin içeren deniz ürünleri gut ataklarını tetikleyebilir. Ton balığı, somon, levrek ve alabalık gibi bazı balıklar orta düzeyde purin içerir. Bu balıklar aşırıya kaçmayacak şekilde tüketilebilir.
Şekerli ve rafine gıdalar: Fruktoz içeren gazlı içecekler, hazır meyve suları, tatlılar ve beyaz ekmek, makarna, beyaz pirinç gibi rafine karbonhidratlar ürik asit üretimini artırarak gut ataklarını tetikleyebilir.
Alkol:Alkol tüketimi gut ataklarını tetikleyebilir.
Ek olarak Ispanak, kuşkonmaz, karnabahar ve mantar gibi sebzeler orta derecede purin içerse de yapılan araştırmalar bu sebzelerin gut ataklarını tetiklemediğini göstermektedir.
Gut Hastalığı Et Yemekten mi Olur?
Tarihi kayıtlara bakıldığında gut hastalığının “kralların hastalığı” olarak adlandırıldığı görülür. Bunun başlıca nedeni hastalığın et veya alkol tüketimi ile ilgili olduğunun düşünülmesidir. Gut hastalığı genetik yatkınlık, böbrek hastalığı gibi çeşitli sebeplerle ortaya çıkabilir. Bununla birlikte özellikle karaciğer gibi yüksek pürin içeren sakatatların aşırı tüketimi zamanla gut riskini artırabilir. Çalışmalar kırmızı etin beyaz ete kıyasla daha yüksek pürin içerdiğini gösterir. Bu nedenle gut hastaları veya aile öyküsünde gut bulunanlar aşırıya kaçmadan öğünlerinde tavuk, hindi gibi beyaz et ürünlerine yer verebilir.
Ürik Asit Düşürmek İçin Ne Yemeli?
Ürik asit seviyelerini düşürmek için sağlıklı ve dengeli bir beslenme düzeni benimsemek önemlidir. Ürik asit seviyelerini düşürmeye yardımcı bazı yiyecek ve içecekler şunlardır:
Bol su içmek: Bol su içmek böbreklerin ürik asidi daha hızlı atmasını sağlayarak seviyelerin düşmesine yardımcı olabilir.
Kahve: Kahve içerdiği bileşikler sayesinde ürik asit üretimini azaltarak ürik asidin vücuttan daha hızlı atılmasına yardımcı olabilir.
Lifli gıdalar: Lif açısından zengin besinler sindirimi düzenlemeye, kan şekerini dengelemeye yardımcı olarak ürik asit seviyelerinin kontrol altında tutulmasını sağlayabilir
C vitamini: C vitamini içeriği yüksek portakal, kivi, çilek ve biber gibi meyve ve sebzeler ürik asit seviyelerini kontrol altına almaya yardımcı olabilir.
Ürik asit seviyelerini kontrol altında tutabilmek için şekerli ve rafine gıdalardan uzak durulması da önemlidir.
Gut Hastası Haşlanmış Yumurta Yiyebilir mi?
Gut hastalarının kırmızı et tüketimini sınırlandırması yeteri kadar protein alamamasına neden olabilir. Yumurta düşük pürin içeriği ile bilinen hayvansal gıdalardan bir tanesidir. Araştırmalar yumurta tüketimi ile gut hastalığı arasında bir ilişki olmadığını göstermektedir. Bu nedenle yumurta gut diyeti içerisinde yer alabilecek protein kaynaklarından bir tanesidir. Gut hastalarına yumurtayı kızartarak değil haşlayarak tüketmesi önerilir. Bir diğer ifadeyle gut hastaları yumurta yiyebilir ancak önerilen miktarlara uyulmasında fayda vardır.
Gut eklemlerde ağrı ve şişlik ile karakterize inflamatuar bir artrit türüdür. Erken dönemde tedavi edilmezse kişinin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Gut hastalığı beslenme ile yakından ilişkili olduğundan siz de özellikle ayak eklemlerinizde dönem dönem gelişen ağrı, şişlik gibi semptomlarınız varsa uzman bir doktordan yardım almayı ihmal etmeyiniz.
