Eritrosit (RBC) Nedir?

Eritrosit kanın oksijen taşıma görevini üstlenen ve alyuvar olarak da bilinen kırmızı kan hücreleridir. Tam kan sayımı (hemogram) testleriyle eritrosit değeri ölçülerek kandaki kırmızı kan hücrelerinin miktarı belirlenir. Vücudun oksijen dengesinde önemli rol oynayan bu hücreler, dolaşım sisteminin temel öğelerinden biridir. Atardamar (arter) kanı, oksijen açısından zengin olduğu için parlak kırmızı renkteyken, toplardamar (ven) kanı daha koyu renklidir. Vücuttaki tüm kan hücrelerinin yaklaşık %99’unu eritrositler oluşturur.

Embriyonik dönemde eritrosit üretimi önce vitellüs kesesinde başlar. Gebeliğin ikinci trimesterinde dalak ve lenf düğümlerinde de eritrosit yapımı görülse de esas olarak karaciğerde üretilir. Doğumdan sonra ise eritrositlerin üretim yeri kemik iliğidir. Olgunlaştıktan sonra dolaşıma katılan bu hücrelerin ömrü yaklaşık 120 gündür. Ömürlerini tamamlayan eritrositler dalak ve karaciğerde parçalanarak yeniden işlenir. Eritrositlerin en önemli görevi, dokulara oksijen taşımaktır. Bu nedenle “eritrosit ne demek?” sorusuna oksijen taşınmasını sağlayan ve dokuların beslenmesine yardımcı olan kan hücreleri şeklinde yanıt verilebilir. Bu süreçte eritropoetin hormonu büyük rol oynar. Eritropoetin hormonu, böbreklerden salgılanarak kemik iliğinde eritrosit üretimini uyarır. Ayrıca eritrosit yapımında B12 vitamini ve folik asit gibi besin ögeleri de önemli rol oynar.

Eritrosit Kaç Olmalıdır?

Eritrosit (RBC) sayısı kişinin yaşına, cinsiyetine ve içinde bulunduğu coğrafi koşullara bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Bu durumun başlıca nedeni her bireyin kemik ve kas kütlesi ile hormon dengelerinin farklılık göstermesidir. Kadınlar özellikle adet döngüsü ve hamilelik gibi fizyolojik süreçlerde eritrosit değerlerinde dalgalanmalar yaşayabilirler. Bu nedenle eritrosit testi genellikle tek bir parametre olarak değil hemogram testinin bir parçası olarak yapılır.

Eritrosit testi bir tüp kan örneği alınarak gerçekleştirilir. Test sonuçları her laboratuvarın ölçüm tekniklerine ve kullandıkları cihazlara bağlı olarak farklılık gösterebilir. Bu yüzden her zaman laboratuvarın referans değerlerine göre yorumlanması gerekir. Sağlıklı bireylerde eritrosit sayısının genel referans aralıkları şu şekildedir:

• Yetişkin sağlıklı bir kadında ideal eritrosit sayısı: 4,0-5,3 milyon hücre/mcL
• Yetişkin sağlıklı bir erkekte ideal eritrosit sayısı: 4,5-5,8 milyon hücre/mcL
• Yenidoğan sağlıklı bir bebek için ideal eritrosit sayısı: 4,8-7,1 milyon/mcL
• 1-18 yaş arası sağlıklı bir çocukta ideal eritrosit sayısı: 4,0-5,5 milyon/mcL

Fizyolojik durumlar, gebelik, kanser, böbrek ve karaciğer rahatsızlıkları gibi durumlarda eritrosit değerleri farklılık gösterebilir. Bu gibi özel durumlarda test sonuçları hastanın tıbbi geçmişi göz önünde bulundurularak uzman hekim tarafından değerlendirilmelidir.

Eritrosit Yüksekliği Nedir?

Eritrosit yüksekliği RBC değerinin normal referans aralıklarının üzerinde olması durumudur. Eritrositoz olarak adlandırılan bu durum eritrosit üretiminin artması olarak da tanımlanmaktadır. Hematokrit seviyesinin erkekte %55’den, kadında %50’den fazla olması eritrosit yüksekliğinin bir belirtisidir. Bu altta yatan bir sağlık sorunu olduğu anlamına gelebilir. Eritrositlerdeki artış dolaşımdaki kanın yoğunluğunun (viskozitesi) ve volümünün artmasına (hipervolemi) bu da kan dolaşımının bozulmasına sebep olmaktadır. Birincil eritrositoz ve ikincil eritrositoz olarak ikiye ayrılır.

Birincil (Primer) Eritrositoz

Kemik iliği hücrelerinin genetik nedenden ötürü normalden fazla eritrosit üretmesi ile ilişkilidir. Genetik mutasyon ile bağlantılı olan ve kemik iliğinde yüksek eritrosit hücresi üretimine yol açan Polisitemi vera adlı bu kalıtsal hastalık, birincil eritrositoza neden olan nadir bir hastalık türüdür. Ortalama tanı yaşı 60 ve üzeridir. Nedeni tam olarak bilinmemesine rağmen radyasyona ve kimyasal maddelere maruz kalma, petrol rafinerilerinde çalışma, risk faktörü olarak kabul edilmektedir.

İkincil (Sekonder) Eritrositoz

İkincil eritrositoz, eritrosit üretimini uyaran eritropoetin hormonuna bağlı olarak gelişir. Kanda eritrosit yüksekliği olarak ortaya çıkan ikincil eritrositozun başlıca nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Böbrek hastalıkları (böbrek kistleri, böbrek arterlerinin daralması)
• Eritropoietin hormonunun yükselmesine sebep olan karsinomlar
• Hipertansiyon tedavisi için kullanılan birtakım ilaçlar
• Sigara kullanımı
• Dehidratasyon (sıvı kaybı)
• Diüretik (idrar söktürücü) ilaçlar

İkincil eritrositoz hastalarında demir tedavisinden kaçınılmalı ve kanın akışkanlığını arttırmak için yeterli sıvı alımı sağlanmalıdır. Kemik iliğindeki eritrosit üretimini baskılamak amacıyla kemoterapi ilaçları veya kan sulandırıcılar reçete edilebilir.

İdrarda Eritrosit Yüksekliği

İdrarda eritrosit yüksekliği kırmızı kan hücrelerinin idrarda görülmesine sebep olan tıbbi bir durumudur. “Eritrosit nedir idrarda?” sorusunun cevabı hematüri olarakta bilinen bir sağlık sorununun belirtisi olarak ortaya çıkar. Eritrosit yüksekliği idrarda genellikle böbrek hastalığı, tümörler, böbrek taşı, idrar yolu enfeksiyonu gibi çeşitli sağlık sorunları ile ilişkilendirilebilir. Sık idrara çıkma, idrar yaparken yanma ve ağrı sık görülen belirtilerdendir. İdrarda eritrosit yüksekliği çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir. Herhangi bir belirtide uzman bir hekime danışılmalıdır.

Eritrosit Düşüklüğü Nedir?

Eritrosit düşüklüğü RBC değerinin klinik olarak hasta için geçerli referans aralığının altında olmasıdır. En yaygın nedenlerden biri halk arasında bilinen adı kansızlık olan demir eksikliği anemisidir. Vücutta yeteri kadar demir olmaması veya demir emiliminin bozulması sonucunda eritrosit üretimi azalır. Eritrosit düşüklüğü bazı vitamin değerlerinin yeterli şekilde alınmamasından da kaynaklanabilir. Örneğin B12 vitamini ve folik asit eksikliği eritrosit düşüklüğüne yol açabilir. Bunların yanı sıra kronik hastalıklar, böbrek rahatsızlıkları, eritrosit üretimini artıran eritropoetin hormonunu baskılayabilir ve kırmızı kan hücresi yapımını olumsuz etkileyebilir. Lösemi, kemik iliği sorunları, otoimmün hastalıklar ve bazı enfeksiyonlar da eritrosit düşüklüğüne yol açabilir.

Eritrosit düşüklüğü belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Yorgunluk ve halsizlik
• Kalp atışında düzensizlik veya taşikardi (nabızda artış)
• Azalmış iş gücü kapasitesi
• Efor dispnesi (istirahat ile düzelen nefes darlığı)
• Baş ağrısı ve baş dönmesi
• Uzuvlarda uyuşukluk ve kramp
• Soluk görünümlü cilt

Eritrosit düşüklüğü bu belirtilerin yanında laboratuvar testlerinde hemoglobin ve hematokrit değerlerinin yorumlanması ile teşhis edilir. Hastaların değerlendirilmesinde detaylı bir tıbbi öykü ve kapsamlı bir fizik muayene gerekir.

Eritrosit Testi Nedir?

Eritrosit testi kanda bulunan eritrosit (RBC) sayısının ölçülmesi için yapılan bir laboratuvar testidir. Tam kan sayımı (hemogram) testi kapsamında yapılan bu test kan ya da idrar örneği alınarak yapılır ve kırmızı kan hücrelerinin miktarını belirler.

Eritrosit Testi Neden Yaptırılır?

Eritrosit testi vücudun oksijen taşıma kapasitesini değerlendirmek ve hastalıkların teşhisinde bilgi edinmek amacı ile yapılır. Ayrıca idrar yolu enfeksiyonu, böbrek rahatsızlıkları, böbrek taşı, prostat sorunları ve bazı ilaçların yan etkilerini araştırmak için eritrosit testi istenebilir. Bireylerin sağlık durumunu izlemek ve çeşitli hastalıkları erken aşamada teşhis etmek için kullanılan önemli bir laboratuvar bulgusudur. Testin yorumlanması uzman bir hekim  tarafından yapılmalı ve gerekiyorsa uygun tedavi yöntemlerine başlanmalıdır.

 

Eritrositler (RBC), doku ve organların oksijenlenmesi için kritik öneme sahip kırmızı kan hücreleridir. Sağlıklı düzeyde bulunması genel sağlık durumu açısından hayati önem taşır. Eritrosit yüksekliği veya düşüklüğü çeşitli sağlık sorunlarının belirtisi olabilir ve erken teşhis, tedavi sürecinin başarılı ilerlemesi için büyük önem taşır. Düzenli sağlık kontrollerinin yapılması, olası rahatsızlıkların önüne geçilmesine yardımcı olurken, önleyici tedbirler yaşam kalitesini artırmada etkili bir rol oynar.