Akut bronşit çoğu zaman viral bir enfeksiyondan kaynaklanan ve genellikle birkaç hafta içerisinde kendiliğinden geçen bronşit türüdür. Akut bronşit erken dönemde tanı konulmaz ve tedavi edilmezse özellikle eşlik eden başka bir sağlık sorunu bulunan kişilerde, ikincil zatürre, akut solunum yolu sıkıntısı gibi komplikasyonlara neden olabilir. Bu nedenle “Akut bronşit ne demek?”, “Kronik bronşit ile akut bronşit arasındaki farklar neler?” gibi konularda bilgi sahibi olunması önemlidir.
Akut Bronşit Belirtileri Nedir?
Akut bronşit soluk borusunun devamında yer alan bronş adı verilen hava yollarının iltihaplanması sonucu ortaya çıkan bir solunum yolu hastalığıdır. Solunan havayı nemlendirme gibi görevleri olan bronşlar havanın akciğerlere iletilmesini sağlayan tüp şeklindeki yapılardır. Nezle, soğuk algınlığı gibi enfeksiyon hastalıkları bronşların iltihaplanmasına neden olabilir. Bronşlar iltihaplandığında solunum yollarında mukus üretimi artar. Ayrıca bronşlarda şişme, daralma gibi sorunlar meydana gelebilir.
Akut bronşit genellikle öksürük, hırıltılı solunum, halsizlik gibi belirtilerle kendini gösterir. Normal şartlarda çoğu vakada semptomlar birkaç hafta içerisinde kendiliğinden düzelir. Bununla birlikte KOAH (kronik obstrüktif akciğer hastalığı), astım gibi başka bir solunum sistemi hastalığı bulunan kişilerde semptomlar daha uzun sürebilir hatta ciddi komplikasyonlar gelişebilir. Başlıca akut bronşit belirtileri şunlardır:
Başlangıçta kuru olan zamanla balgamlı hale gelen öksürük,
Şiddetli öksürüğe bağlı göğüs kaslarında ağrı,
Bronşların daralması sonucu nefes darlığı,
Halsizlik ve yorgunluk,
Burun akıntısı,
Boğaz ağrısı,
Hafif ateş ve titreme.
Sayılan belirtiler çoğu zaman birkaç hafta içinde kendiliğinden geçer ancak uzun sürmesi veya nefes darlığının giderek şiddetlenmesi durumunda vakit kaybetmeden uzman bir doktordan yardım alınması önemlidir.
Akut Bronşit Neden Olur?
Akut bronşit, bronşların çeşitli sebeplerle iltihaplanarak şişmesi, daralması sonucu ortaya çıkan bir solunum yolu hastalığıdır. “Akut bronşit neden olur?” konusunda yapılan çalışmalara göre başta grip, nezle gibi viral enfeksiyon hastalıkları olmak üzere enfeksiyon hastalıkları akut bronşitin en sık karşılaşılan nedenleridir. Ayrıca alerjenler, tahriş edici maddeler veya herhangi bir sebeple bağışıklık sisteminin zayıflaması da akut bronşit riskini artırabilir. Buna göre başlıca akut bronşit nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
Viral enfeksiyon hastalıkları: İnfluenza, rhinovirüs, adenovirüs gibi virüslerden kaynaklanan nezle, grip gibi viral enfeksiyon hastalıkları akut bronşitin başlıca nedenlerindendir.
Bakteriyel enfeksiyon hastalıkları: Nadir de olsa Mycoplasma pneumoniae ve Chlamydia pneumoniae gibi bakteriler de bronşite yol açabilir. Bununla birlikte bakteriyel enfeksiyonlar akut bronşit vakalarının yalnızca %10’undan veya daha azından sorumludur.
Solunum yollarını tahriş eden maddeler: Sigara dumanı, hava kirliliği, kimyasal buharlar ve toz gibi irritanlar yani tahriş ediciler bronşları tahriş ederek iltihaplanmaya neden olabilir.
Bağışıklık sisteminin zayıflaması: Stres, yetersiz beslenme veya kronik hastalıklar gibi sebeplerle bağışıklık sistemi zayıflayan kişilerde akut bronşit daha sık görülebilir.
Alerjenler: Polen, hayvan tüyü ve küf gibi alerjenler bronşları tahriş ederek akut bronşite neden olabilir.
Akut bronşit çoğu zaman hafif belirtilerle seyreder ve birkaç hafta içerisinde kendiliğinden geçer. Bununla birlikte bazı durumlarda ilerleyerek zatürre gibi daha ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.
Akut Bronşit Nasıl Geçer?
Akut bronşit çoğu zaman viral enfeksiyon hastalıklarından kaynaklandığı için herhangi bir ilaç tedavisine gerek kalmadan kendiliğinden geçer. Akut bronşit tedavisi sırasında uzmanlar semptomları kontrol altına almaya yönelik bazı ilaçlar reçete edebilir. Ayrıca gribi ağır geçirme riski bulunan hastalarda bazı antiviral ilaçlar da kullanılabilir. Bununla birlikte bu ilaçların zatürre gibi ciddi komplikasyonları önleme noktasında etkili olup olmayacağını söylemek zordur. Antiviral ilaçlara karşı bağışıklık geliştirme riski de düşünüldüğünde uzmanlar çok gerekli olmadıkça antiviral ilaç tedavisine başvurmaz.
“Akut bronşit nasıl geçer?” sorusuna net bir cevap vermek zor olsa da dinlenmek ve bol sıvı tüketmek gibi yöntemler bronşitin geçmesine yardımcı olabilir. Bazı durumlarda uzmanlar balgam söktürücü ilaçlar reçete edebilir ama bu ilaçların da etkinliği konusunda daha fazla çalışmaya ihtiyaç vardır. Akut bronşite iyi gelebilecek bazı yöntemler şunlardır:
Tütün ve tütün mamüllerinden uzak durmak,
Doktor kontrolünde öksürük gibi semptomları kontrol etmeye yönelik ilaç kullanmak,
Bulunulan odanın havasını nemlendirmeye yardımcı cihaz kullanmak,
Bol su içmek,
Ballı çay, zencefil gibi sıcak içecekler tüketmek,
Hava kirliliğine karşı maske kullanmak.
Yukarıda bahsi geçen yöntemlerin yanı sıra istirahat etmek ve düzenli uyku iyileşme sürecinin daha kısa sürmesine yardımcı olabilir. Ek olarak bazı insanlarda soğuk havaya maruziyet bronşit semptomlarını kötüleştirebilir. Havanın soğuk olduğu günlerde maske takmak veya ağzı, burnu bir atkı yardımıyla kapatmak faydalı olabilir.
Akut Bronşit Tedavisi
Akut bronşit için etkili olduğu bilinen bir tedavi yöntemi yoktur. Akut bronşit vakalarının çoğunda hastalığın kaynağı viral enfeksiyon hastalıklarıdır. Bu nedenle nezle, grip gibi viral enfeksiyon hastalıklarının kendiliğinden geçmesi beklenir. Öksürük, yüksek ateş, kas ağrısı, halsizlik gibi semptomların şiddetine göre uzmanlar semptomları kontrol altına almaya yardımcı ilaçlar reçete edebilir. Bu ilaçların başında öksürük önleyici ilaçlar gelir ancak bu ilaçların etkinliği konusunda yeterli çalışma yoktur.
Gerekli durumlarda akut bronşit tedavisi sırasında kullanılan bazı tedavi yöntemleri şunlardır:
Nefes almada zorluk yaşayan hastalarda nefes almayı kolaylaştıran ilaçlar,
İltihabı azaltmaya yardımcı antienflamatuar ilaçlar,
Öksürük kesici şuruplar,
Bakteriyel enfeksiyondan kaynaklanan akut bronşit vakalarında veya bronşitin ilerleyerek zatürreye neden olduğu durumlarda antibiyotik tedavisi.
Normal şartlarda akut bronşit istirahat, buhar banyosu ve bol sıvı tüketimi gibi yöntemlerle kısa sürede kendiliğinden iyileşebilir. Bununla birlikte akut bronşitin yanında KOAH gibi başka bir akciğer hastalığı bulunan kişilerde uzmanlar ek ilaçlara veya oksijen terapisi gibi solunum tedavilerine başvurabilir.
Akut Bronşit Bulaşıcı mıdır?
Akut bronşit viral enfeksiyon hastalıkları gibi sebeplerle ortaya çıkan bir sağlık sorunu olduğundan “Akut bronşit bulaşıcı mıdır?” sorusu ile sık karşılaşılabilir. Akut bronşitin kendisi bulaşıcı değildir. Bununla birlikte akut bronşit çoğu zaman influenza, rinovirüs gibi virüslerden kaynaklandığı için hastaların viral enfeksiyonları başkalarına bulaştırması mümkündür. İnfluenza gibi grip virüsleri, rhinovirüs, adenovirüs gibi soğuk algınlığı virüsleri veya solunum yolu enfeksiyonlarına neden olan diğer virüsler hasta bir kişinin öksürmesi, hapşırması veya enfekte yüzeylere dokunulması yoluyla kolayca bulaşabilir.
Bir başka ifadeyle bronşitin kendisi değil ona sebep olan virüs bulaşıcıdır. Akut bronşitli bir kişi başkalarına virüsü bulaştırabilir. Bununla birlikte bronşitin pek çok farklı sebebi olduğu için bronşitin kendisinin bulaşıcı olduğunu söylemek doğru değildir. Viral enfeksiyon bulaşan bazı kişilerde hafif soğuk algınlığı belirtileri görülürken bağışıklık sistemi daha zayıf olan kişilerde bronşit gelişme riski daha yüksektir.
Akut bronşitin bir diğer sebebi de bakteriyel enfeksiyon hastalıklarıdır. Viral enfeksiyon hastalıklarına kıyasla daha nadir olsa da bakteriyel enfeksiyon hastalıkları çeşitli yollarla sağlıklı insanlara bulaşabilir. Bunların yanı sıra sigara dumanına, hava kirliliğine, kimyasal maddelere veya alerjenlere bağlı bronşit bulaşıcı değildir. Enfeksiyon hastalıklarından korunmaya yardımcı yöntemler bronşitten de korunmaya yardımcı olabilir. Bronşiti önlemeye yardımcı bazı yöntemler şunlardır:
Elleri sık sık yıkamak,
Hasta kişilerle yakın temastan kaçınmak,
Kalabalık ortamlarda maske kullanmak,
Öksürük ve hapşırık sırasında ağız ve burnu dirsekle veya mendille kapatmak,
Dengeli ve sağlıklı beslenme.
Akut bronşitin nedeninin viral veya bakteriyel bir enfeksiyon hastalığı olması durumunda hastalık bulaşıcı olabilir. Buna karşın çevresel faktörlere bağlı gelişen bronşit başkalarına bulaşmaz.
Akut Bronşit Kaç Günde Geçer?
Akut bronşit genellikle 1 ila 3 hafta içinde kendiliğinden iyileşen bir sağlık sorunudur. Akut bronşit ilk günlerde burun akıntısı, boğaz ağrısı, hafif ateş ve halsizlik gibi belirtilerle kendisini gösterebilir. Hastalığın en sık rastlanan semptomlarından bir tanesi öksürüktür. Çoğu zaman başlangıçta kuru olan öksürük bronşlarda fazla miktarda mukus üretimine bağlı olarak ilerleyen günlerde balgamlı hale gelebilir. Akut bronşit vakalarının büyük çoğunluğunda öksürük gibi belirtiler 10 ila 20 gün içinde azalır. Bazı hastalarda öksürük 4 ila 8 hafta kadar sürebilir.
Akut bronşitin iyileşme süresi kişinin genel sağlık durumu, başka bir solunum sistemi rahatsızlığı olup olmadığı gibi faktörlere bağlı olarak kişiden kişiye değişebilir. Akut bronşitin büyük bir kısmı viral enfeksiyonlardan kaynaklandığı için antibiyotik tedavisi hastalığı daha kısa sürede atlatmaya yardımcı olmaz.
Akut bronşit çoğu zaman kendi kendine birkaç hafta içerisinde iyileşen bir sağlık sorunudur. Bazı durumlarda erken dönemde tanı konulmazsa ilerleyerek zatürre gibi ikincil enfeksiyonlara neden olabilir. Bu nedenle siz de uzun süren öksürük, nefes darlığı gibi semptomlarınız olması halinde uzman bir doktordan yardım almayı ihmal etmeyiniz.
