Bazal Hücreli Cilt Kanseri Nedir?

Bazal hücreli cilt kanseri dünya genelinde en sık karşılaşılan cilt kanseridir. Tüm cilt kanseri vakalarının yaklaşık %80’ini bazal hücreli karsinomlar oluşturur. Cildin en dış tabakası olan epidermisin bazal hücrelerinden köken alan bu cilt kanseri türü genellikle yavaş ilerleme eğilimindedir ancak erken dönemde tanı konulmaz ve tedavi edilmezse çevresindeki dokulara yayılabilir. Genellikle yüz, boyun, kulaklar ve eller gibi güneşin zararlı ışınlarına daha fazla maruz kalan bölgelerde görülen bazal hücre kanseri açık tenli kişilerde ve bağışıklık sistemi zayıf olanlarda daha sık görülebilir.

Bazal Hücreli Cilt Kanserinin Belirtileri

Bazal hücreli cilt kanseri cildin epidermis tabakasındaki bazal hücrelerden başlar. Cildin en üst tabakası olan epidermiste başlıca 3 hücre tipi bulunur. Bunlardan ilki epidermisin en dış katmanında bulunan ve yeni cilt hücreleri oluştukça dökülen skuamöz hücreleridir. Epidermisin alt tabakasında ise bazal hücre adı verilen hücreler bulunur. Bazal hücrelerin başlıca görevi dökülen skuamöz hücrelerin yerini alabilmek için sürekli bölünmektir. Bir diğer ifadeyle skuamöz hücreler döküldükçe bazal hücreler onların yerini alacak yeni hücreler üretir. Epidermiste bulunan bir diğer hücre türü de cildin daha derin katmanlarında bulunan, cilde rengini veren melanin adlı kahverengi bir pigment üreten melanositlerdir.

Cilt kanserinden bahsedilirken “Karsinom nedir?” sorusu ile sıklıkla karşılaşılabilir. Karsinom cilt, böbrek, akciğer gibi organların çoğunu kaplayan epitel dokuda başlayan kanserlere verilen isimdir. Bu nedenle bazal hücreli cilt kanseri bazal hücreli karsinom olarak da adlandırılır. Cilt kanserleri melanom ve melanom dışı cilt kanseri olmak üzere iki sınıfta incelenir. Bazal hücreli karsinom melanom dışı cilt kanserleri arasında değerlendirilir. Ciltte bulunan hücreler çeşitli sebeplerle anormal davranmaya başlarsa ben, siğil gibi iyi huylu oluşumlar ortaya çıkabilir. Bu değişiklikle zamanla bazal hücreli cilt kanserine veya skuamöz cilt kanserine neden olabilir. Melanom dışı kanserlerin büyük çoğunluğu bazal hücrelerden köken alır. Bazal hücreli karsinom genellikle ciltte hafif parlak bir şişlik ile kendisini gösterir ancak başka şekillerde de ortaya çıkabilir. Başlıca bazal hücreli cilt kanseri belirtileri şunlardır:

• Tende belirli belirsiz görülen yarı saydam, parlak şişlik oluşabilir.
• Açık tenli kişilerde şişliğin üzerinde görülen küçük damarlar görülebilir.
• Kitle normal cilt renginde olabileceği gibi beyaz, pembe, kahverengi, siyah, mavi gibi farklı renklerde olabilir.
• Kitle zamanla büyüyebilir.
• Kitlede kaşıntı ve ağrı olabilir.
• İlerleyen dönemlerde kitlede akıntı görülebilir.

Bazal hücreli karsinomlar genellikle yüz, boyun, kafa derisi, göz, burun, bacak ve kulak gibi güneşe daha fazla maruz kalan vücut bölgelerinde ortaya çıkar.

Bazal Hücreli Cilt Kanserinin Nedenleri

Normal şartlarda hücrelerin bir yaşam döngüsü vardır. Hücreler yaşlandığında ölür ve yerine yeni hücreler üretilir. Genlerden gelen talimatlar doğrultusunda DNA ölen hücrelerin yerini alacak yeni hücreler üretir. Ciltteki skuamöz hücreler öldükçe bazal hücreler talimat doğrultusunda yeni hücreler üretir ancak herhangi bir sebeple genlerden birisi mutasyona uğrarsa hücreler kontrolsüz büyümeye ve çoğalmaya devam eder. Bunun neticesinde cildin en dış tabakasında kitleler ortaya çıkabilir.

“Bazal hücreli karsinom nedir?”, “Nedenleri nelerdir?” gibi konularda yapılan çalışmalara bakıldığında bazal hücrelerde DNA değişikliğine neden olabilen başlıca faktörün UV (ultraviyole) ışınlarına maruziyet olduğu görülür. Başta UVB ışınları olmak üzere UV ışınlarına maruz kalmak cilt kanseri riskini artırabilir. Bazal hücreli karsinomlar her yaş grubunda ortaya çıkabilir. Örneğin, Gorlin sendromu adı verilen nadir bir kalıtsal bozukluk çocukluk çağında bazal hücreli kanser görülmesine neden olabilir. Bununla birlikte bazı faktörler cilt kanseri riskini artırabilir. Buna göre başlıca risk faktörleri şunlardır:

• Ailede bazal hücreli kanser öyküsü bulunması,
• Açık tenli olmak,
• Cildin kolay çillenmesi veya güneş lekeleri olması,
• İleri yaş grubunda olmak (ancak 20’li, 30’lu yaşlarda da görülebilir.),
• Uzun süre güneş ışınlarına maruziyet,
• Yüksek rakımlı veya güneşli bir yerde yaşamak,
• Akne tedavisi gibi herhangi bir sebeple radyasyona maruz kalmak,
• Bağışıklık sisteminin organ nakli gibi bir sebeple baskılanmış olması.

Sayılanların yanı sıra bazı çalışmalar erkeklerde bazal hücreli cilt kanseri görülme riskinin kadınlara kıyasla daha yüksek olduğunu göstermektedir. Ayrıca çeşitli sebeplerle toksin bir madde olan arseniğe maruz kalmak da cilt kanseri riskini artırabilir.

Bazal Hücreli Cilt Kanserinin Tanısı Nasıl Konulur?

Ciltte renk değişikliği, kitle gibi şikâyetlerle başvuran hastalar öncelikle alanında uzman bir dermatoloji doktoru tarafından fiziki olarak muayene edilir. Hastalara cilt değişikliklerini ne zaman fark ettiği, lezyonun zaman içindeki değişimi, ağrı olup olmadığı ve vücudun başka bölgelerinde şüpheli lezyon görülüp görülmediği gibi sorular yöneltilir. Ayrıca hastanın daha önce cilt kanseri geçirip geçirmediği, ailesinde cilt kanseri öyküsü olup olmadığı ve güneşten korunma alışkanlıkları da sorgulanır.

Yapılan fizik muayenenin ardından uzmanlar sadece şüpheli bölgeyi değil vücudun diğer bölgelerini de inceleyerek ek lezyonlar olup olmadığını değerlendirir. İnceleme sırasında eğer şüpheli bir büyüme tespit edilirse kesin tanı koymak için biyopsi yapılır. Biyopsi sırasında lezyondan küçük bir doku örneği alınarak laboratuvar testlerine gönderilir. Uygulanacak biyopsi yöntemi lezyonun tipi ve büyüklüğüne bağlı olarak değişebilir. Biyopsi sonucu, ciltteki lezyonun iyi huylu mu yoksa kanser mi olduğunu, kanser ise hangi tür cilt kanseri olduğunu belirlemeye yardımcı olur.

Bazal Hücreli Cilt Kanserinin Tedavisi

Bazal hücreli karsinom tedavisi sırasında uzmanların öncelikli amacı kanserli dokuyu tamamen ortadan kaldırmaktır. Uygulanacak tedavi yöntemi tümörün türü, konumu, büyüklüğü, hastanın tercihi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterir. Ayrıca tedaviyi planlarken uzmanlar kanserin ilk kez mi görüldüğünü, tekrarlayan bir vaka mı olduğunu da dikkate alır. Başlıca bazal hücreli cilt kanseri tedavi yöntemleri şunlardır:

• Eksizyonel cerrahi: Eksizyonel cerrahi kanserli dokunun çevresindeki bir miktar sağlıklı doku ile birlikte cerrahi olarak çıkarıldığı bir operasyondur. Alınan doku mikroskop altında incelenerek kanser hücrelerinin tamamen temizlenip temizlenmediği kontrol edilir. Eksizyonel cerrahi genellikle sırt, göğüs, eller ve ayaklarda bulunan ve tekrarlama riski düşük olan tümörler için önerilir.
• Mohs mikrocerrahisi: Kanserli doku katman katman çıkarılarak her katman mikroskop altında incelenir. Kanserli hücreler tamamen temizlenene kadar işlem devam eder. Mohs mikrocerrahisi sağlıklı doku kaybı riskini en aza indirir.
• Küretaj ve elektrokoterizasyon: Kanserli dokunun cerrahi olarak çıkarılması mümkün olmayan durumlarda kanserli bölge özel bir kazıma aleti (küret) ile temizlenir, ardından elektrik akımı ile bölge yakılarak kanser hücreleri yok edilir. Küretaj ve elektrokoterizasyon genellikle daha küçük sınırlı ve tekrarlama riski düşük cilt kanseri vakalarında tercih edilir.
• Kriyoterapi (dondurma tedavisi): Bu tedavi yönteminde kanserli hücreler sıvı azot ile dondurularak yok edilir. Bazı durumlarda işlem öncesinde küretaj uygulanması gerekebilir
• Fotodinamik tedavi: Fotodinamik tedavi sırasında cilde kanser hücrelerini ışığa duyarlı hale getiren bir ilaç uygulanır, ardından özel bir ışık kaynağı kullanılarak kanser hücreleri yok edilir.

Sayılan tedavi yöntemlerine ilave olarak bazal hücreli kanserlerin tedavisinde kemoterapi, radyoterapi, hedefe yönelik tedavi gibi kanser tedavisi yöntemlerine de başvurulabilir.

Bazal Hücreli Cilt Kanseri Önlenebilir mi?

Bazal hücreli cilt kanserini tamamen önlemek mümkün olmasa da alınacak bazı önlemler riski en aza indirebilir. Buna göre bazal hücreli karsinomdan korunmaya yardımcı bazı önlemler şunlardır:

• Güneş ışınlarının yoğun olduğu saatlerde dışarıda geçirilen vakti sınırlandırmak,
• Sadece yaz mevsiminde değil yıl boyunca en az 30 faktörlü güneş koruyucu krem kullanmak,
• Kolları ve bacakları örten giysiler tercih etmek,
• UV ışınlarını engelleyen bir güneş gözlüğü kullanmak,
• UV kaynaklarından olan solaryumdan uzak durmak,
• Cildi düzenli olarak kontrol etmek, değişiklik fark edildiğinde vakit kaybetmeden uzman bir doktora danışmak.

Ailesinde cilt kanseri öyküsü bulunan kişilerde bazal hücreli karsinom görülme riski daha yüksek olabilir. Ailesinde karsinom bulunan kişilerin düzenli olarak doktor kontrolüne gitmesi kanseri erken dönemde teşhis etmeye yardımcı olabilir.

Sık Sorulan Sorular