El Ayak Ağız Hastalığı Nedir?

El, ayak, ağız hastalığı ellerde ve ayaklarda deri döküntülerine ağızda ise küçük yaralara neden olabilen bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır. Her ne kadar bebekleri ve 5 yaşın altındaki çocukların hastalığa yakalanma riski daha yüksek olsa da daha büyük çocuklarda hatta yetişkinlerde de el ayak hastalığıyla karşılaşılabilir. Çoğu zaman 7-10 gün içerisinde kendiliğinden geçen hastalık nadir de olsa özellikle bebeklerde ve çocuklarda dehidratasyon yani sıvı kaybına neden olabilir. Bu nedenle uzun süre hastalığın geçmemesi veya ateşin 3 günden fazla devam etmesi halinde uzman bir doktordan yardım alınması önemlidir.

El, Ayak, Ağız Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

El, ayak, ağız hastalığı ellerde, ayaklarda ve ağızda kırmızı, küçük kabarcıklar ve deri döküntüleri ile karakterize viral enfeksiyon hastalığıdır. El, ayak, ağız hastalığının ilk evresinde bebeklerde ve çocuklarda herhangi bir üst solunum yolu enfeksiyonunu andıran semptomlar görülürken ilerleyen zamanlarda ellerde, ayaklarda ve ağızda lezyonlar ortaya çıkabilir. Başlıca el, ayak hastalığı belirtileri şunlardır:

• Boğaz ağrısı,
• Burun akıntısı,
• Öksürük,
• Karın ağrısı,
• Yüksek ateş,
• Halsizlik,
• İştahsızlık.

Boğaz ağrısı ve yüksek ateş hastalığın ilk semptomlarındandır. İlk aşamada ortaya çıkan belirtiler birkaç gün sonra ortadan kalkar. Çocuğunun soğuk algınlığı veya grip geçirdiğini zanneden ebeveynler çocuğun iyileştiğini düşünürken hastalığın diğer belirtileri görülür. Ateşin ardından hastalığın karakteristik belirtileri olan küçük, kırmızı kabarcıklar ortalama 1-2 gün içerisinde ortaya çıkar. El, ayak hastalığının diğer belirtileri ise şunlardır:

• Avuç içlerinde, ayak tabanlarında, dirseklerde, dizlerde, cinsel organlarda veya kalçada kaşıntılı deri döküntüsü,
• Dil dahil olmak üzere ağzın herhangi bir yerinde ortaya çıkan küçük, parlak, pembe kabarcıklarla başlayan yaralar,
• Boyundaki lenf bezlerinde şişlik.

Sayılan belirtilerin yanı sıra kendilerini henüz tam olarak ifade edemeyen bebeklerde el, ayak hastalığı huysuzluk, huzursuzluk gibi belirtilerle kendisini gösterebilir. Ciltte çıkan döküntüler nedeniyle su çiçeği el, ayak, ağız hastalığı ile sıklıkla karıştırılır. Oysa su çiçeği ve el, ayak, ağız hastalığı birbirinden farklı virüslerin neden olduğu enfeksiyon hastalıklarıdır. El, ayak hastalığında deri döküntüleri sadece el ve ayaklarda görülürken su çiçeği vakalarında tüm vücuda yayılabilir.

El Ayak Ağız Hastalığı Nasıl Bulaşır?

El, ayak, ağız hastalığı oldukça bulaşıcı bir viral enfeksiyon hastalığıdır. Hastalığın damlacık yoluyla kolaylıkla bulaşabilir. Bunun yanı sıra doğrudan temas veya fekal-oral yolla bulaşma da yaygındır. El, ayak hastalığının başlıca bulaşma yolları aşağıdaki gibidir:

• Enfekte bir kişinin hapşırması veya öksürmesi ile havaya yayılan damlacıkların solunması,
• Hasta kişinin tükürüğü veya dışkısıyla temas ettikten sonra ağza, gözlere veya burna dokunmak,
• Enfekte bir kişinin kabarcıklarıyla doğrudan temas etmek,
• Hasta kişi ile tabak, bardak, havlu, yastık kılıfı gibi eşyaları paylaşmak,
• Kontamine olmuş eşyalara ve yüzeylere dokunduktan sonra elleri ağza, burna ve göze götürmek.

El, ayak hastalığı pek çok farklı virüsün neden olduğu bir enfeksiyon hastalığıdır. Bu nedenle sadece hasta birisi ile yakın temasta bulunmak değil kontamine olmuş yüzeylere dokunmak da hastalığın bulaşmasına neden olabilir.

El, Ayak, Ağız Hastalığının Tedavisi Nasıl Yapılır?

El, ayak, ağız hastalığının günümüzde bilinen bir tedavisi ve aşısı yoktur. Hastalık çoğu zaman 1 hafta ila 10 gün içerisinde kendiliğinden iyileşir. Bu nedenle aşıya dair yapılan çalışmaların büyük çoğunluğu tedaviden ziyade istirahatin önemi, korunma yolları üzerine yoğunlaşır. El, ayak, ağız hastalığı viral bir enfeksiyon hastalığı olduğundan antibiyotik kullanımı hastalığın daha kısa sürede iyileşmesini sağlamaz. Bununla beraber uzmanlar ciltteki kaşıntıyı hafifletmeye yardımcı merhemler veya yüksek ateş, boğaz ağrısı gibi semptomları kontrol altına almaya yardımcı bazı ilaçlar reçete edebilir.

El, Ayak, Ağız Hastalığı Kimler İçin Risklidir?

El, ayak, ağız hastalığı her yaş grubundan insanı etkilese de bağışıklık sistemlerinin tam gelişmemiş olması ve virüse karşı daha savunmasız olmaları özellikle 5 yaş altındaki çocuklar en büyük risk grubunu oluşturur. Ayrıca kreşler, anaokulları ve okul öncesi eğitim kurumları gibi çocukların toplu bulunduğu yerlerde hastalık hızla yayılabilir. Hastalık çoğu zaman 7-10 gün içerisinde herhangi bir tedaviye gerek kalmaksızın kendiliğinden geçer. Buna karşın kanser tedavisi, organ nakli veya HIV/AIDS gibi herhangi bir sebeple bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde hastalık daha ağır seyredebilir.

Hamile kadınlarda da el, ayak, ağız hastalığı, herhangi bir viral enfeksiyon hastalığında olduğu gibi, bazı komplikasyonlara neden olabilir. Özellikle gebeliğin son dönemlerinde yakalanan hastalık ölüm doğum veya bebeğin el, ayak, ağız hastalığı ile doğma riskini artırabilir. Bunun yanı sıra bazı çalışmalar el, ayak, ağız hastalığına neden olan virüslerden olan koksaki virüslerinin bebeklerde kalp kusuru gibi doğumsal anomali riskini artırabileceğini de gösterir.

El Ayak Ağız Hastalığı Neden Olur?

El, ayak ve ağız hastalığı picornavirus ailesine ait olan enterovirüslerin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. En yaygın nedenleri Coxsackievirus A16 ve Enterovirus 71 (EV 71) olmakla birlikte Coxsackievirus A6, Coxsackievirus A10 ve diğer enterovirüs türleri de hastalığa yol açabilir.

Coxsackievirus A16 el, ayak, ağız hastalığının en yaygın rastlanan sebebidir. Hafif semptomlarla seyreden Coxsackievirus A16 ile enfekte olunmasının ardından genellikle hastalar birkaç gün içinde kendiliğinden iyileşir. Ancak Enterovirus 71 enfeksiyonları özellikle küçük çocuklarda menenjit, ensefalit (beyin iltihabı) ve akciğer komplikasyonları gibi daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Son yıllarda Coxsackievirus A6 ve Coxsackievirus A10 gibi yeni suşların da hastalığa neden olduğunu gösteren vaka çalışmaları vardır. Coxsackievirus A6 daha şiddetli deri döküntülerine ve tırnak kaybı gibi farklı belirtilere neden olabilir.

El Ayak Ağız Hastalığı Nasıl Geçer?

El, ayak ve ağız hastalığı genellikle bir hafta ile on gün içinde kendiliğinden geçen viral bir enfeksiyon hastalığıdır. Hastalığın kesin bir tedavisi olmamakla birlikte belirtileri hafifleterek hastayı rahatlatmak için bazı yöntemler uygulanabilir. Uzmanlar ciltte oluşan kabarcıklar ve döküntüler için yatıştırıcı merhemler reçete edebilir. Ateş ve vücut ağrıları yaşayan kişiler doktorlarının önerdiği şekilde ateş düşürücü ve ağrı kesici ilaçlar kullanabilir. Bununla beraber çocuklarda ilaç kullanımında dikkatli olunmalı ve doktor önerisi alınmadan herhangi bir ilaç kullanılmamalıdır.

Hastalık sürecinde ağız içinde çıkan yaralar nedeniyle yemek yemek ve su içmek zorlaşabilir. Soğuk su içmek, buz emmek, dondurma yemek veya yumuşak yiyecekler tüketmek boğazdaki tahrişi hafifletebilir. El, ayak, hastalığı bulaşıcılık süresi semptomların görüldüğü ilk bir hafta 10 gün olarak kabul edilse de virüs dışkı yoluyla uzun süre yayılmaya devam edebilir. Bu nedenle tamamen iyileşene kadar dikkatli olunmasında fayda vardır.

El Ayak Ağız Hastalığına Ne İyi Gelir?

El, ayak ve ağız hastalığına yakalanan biri için en önemli şey vücudu dinlendirmek ve bağışıklık sistemini güçlü tutmaktır. Semptomları hafifletmeye yardımcı bazı yöntemler şunlardır:

• Bol sıvı tüketmek: Ağız içinde çıkan yaralar nedeniyle su içmek özellikle bebekler ve çocuklar için zorlayıcı olabilir. Bu durum dehidrasyon riskini artırabilir. Bu süreçte bol su içmek, bitki çayları tüketmek ve sıvı gıdalar almak vücudu susuz kalmaktan koruyabilir.
• Soğuk gıdalar yemek: Buz emmek, dondurma yemek veya soğuk içecekler tüketmek ağızdaki yaraları yatıştırabilir.
• Tuzlu suyla gargara yapmak: Ilık tuzlu suyla gargara yapmak boğazdaki ağrıyı hafifletebilir, yaraların iyileşmesine yardımcı olabilir.
• Baharatlı, asitli ve sert gıdalardan uzak durmak: Turunçgiller, baharatlı yemekler ve tuzlu atıştırmalıklar ağız içindeki yaraları daha da tahriş edebilir.

Evde uygulanabilecek yöntemler hastalığın belirtilerini hafifletse de hastalığın bulaşıcılığı devam eder. Bu nedenle hasta olan kişilerin dinlenmesi, evde kalması ve hijyen kurallarına dikkat etmesi hem kendi sağlıkları hem de çevresindekiler için önemlidir.

Sık Sorulan Sorular