Menenjit beyin ve omuriliği çevreleyen meninkslerin enfeksiyonu sonucu oluşan iltihaplanmalardır. Meninks dokusu omurilik ve beyni yaralanma ve travmalardan korur, destekleyici görev görür. Bu dokularda kan damarları, sinir hücreleri ve beyin-omurilik sıvısı yer alır. Bazı mikroorganizmalar, travmalar, bazı ilaçlar ve sağlık sorunları menenjite yol açabilen faktörlerdir. Gösterdiği semptomların süresi, kaynaklandığı nedene bağlı olarak menenjit çeşitli tiplerde olabilir. Menenjit hastalığı bakteriyel, viral, paraziter, amipli ve mantar şeklinde ortaya çıkabilir. Bu tablolar farklı patojenlerin vücutta enfeksiyon meydana getirmesi ile oluşabilir. Enfeksiyonun süresine göre akut ve kronik olarak sınıflandırılabilir. Akut menenjit genellikle bakteriyel menenjit ile ilişkilidir, ani olarak ortaya çıkar ve şiddetlidir. Kronik menenjit yaklaşık bir aydan daha uzun süren iltihaplanmalardır.
Menenjit Nedir?
Menenjit merkezi sinir sisteminde beyin ve omuriliği örten dokulardaki iltihaplanmadır. Meninks adı verilen bu dokular sıvı ve zardan oluşur. Mikroorganizmaların sinir sisteminde enfeksiyon geliştirmesi ile ciddi boyutlara ulaşabilir. Bakteri, virüs, parazit ve mantarlardan kaynaklanabilir. Bazı vakalar daha hafif olurken bazıları ise hayati tehlike taşıyabilir. Menenjit her yaş grubunda ortaya çıkabilir. Virüslerden kaynaklanan menenjit genellikle çocuklarda yaygındır. Viral menenjit 7-10 içerisinde kendiliğinden iyileşme eğilimindedir. Bakteriyel menenjit ise acil tıbbi müdahale gerektiren ölümcül enfeksiyonlardandır. Özellikle yaşlılar ve bebekler gibi immün sistemi hassas bireylerde görülebilir. Erken teşhis ve tıbbi tedavi önemli bir yere sahiptir.
Menenjit Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Menenjit hastalığı belirtileri altta yatan neden, hastanın fizyolojisi ve hastalığın evresine göre farklı olabilir. Bebekler, yaşlılar, immün sistemi zayıflamış kişiler enfeksiyon riski açısından yüksek risk altında olabilir. Ayrıca bulgular daha şiddetli görülebilir ve acil tıbbi müdahale gerektirir. Virüslerin neden olduğu menenjit genellikle daha hafif seyretme eğilimindedir. Sıklıkla yaz ve sonbahar aylarında görülebilir. Bakteriyel menenjit hızlı bir şekilde ortaya çıkabilir ve hayati tehlike taşıyabilir. Bakterilerin neden olduğu menenjit kan dolaşımında enfeksiyona yol açabilir ve “septisemi” gelişebilir. Septisemide bulgulara ek olarak hızlı nefes alıp verme, eklem ve kas ağrıları, soğuk el ve ayaklar, ishal vb. semptomlar görülebilir. Enfeksiyonun ilk 3-5. günü hafif başlayan ve kötüleşen semptomları içerebilir. Menenjit hastalığı geçirenler özellikle bakteriyel menenjit tablosunda nöbetler, inme, felç bulgularına sahip olabilir .
Yetişkinlerde Menenjit Belirtileri
Yetişkinlerde menenjit belirtileri mikroorganizmanın türüne, hastalığın seyrine, komplikasyonlarına bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Viral ve bakteriyel menenjit benzer semptomlar gösterebilir.
Yüksek ateş,
Boyun sertliği,
Bilinç bulanıklığı,
Mide bulantısı ve kusma,
Baş ağrısı,
Değişken psikolojik durum,
Işığa karşı hassasiyet,
Nöbetler,
Uzuvlarda güçsüzlük,
İşitme, görme kaybı vb. nörolojik sorunlar.
Meningokok menenjitinde genellikle birçok organ enfekte olabilir. Bu menenjit tipinde kan dolaşımı enfeksiyonu kısa bir sürede şiddetli hale gelebilir. Bu durum sonucunda kan pıhtıları meydana gelebilir. Bununla birlikte bazı dokularda ölüm gerçekleşebilir ve cilt altı kanaması şeklinde görülebilir. Cilt altı kanamaları kırmızı-mor döküntülere yol açabilir. Enfeksiyon sindirim sistemini etkilediğinde kan kusma kanlı veya katran görünümde dışkılama gerçekleşebilir.
Çocuklarda Menenjit Belirtileri
Çocuklarda menenjit belirtileri ilk birkaç gün yüksek ateş ile kendini gösterebilir. Bunun yanı sıra çocuklar ve adolesanlarda:
Şiddetli baş ağrısı,
Işığa karşı hassasiyet,
Yorgunluk ve halsizlik,
Bilinç bulanıklığı,
Sinirli ruh hali,
Mide bulantısı ve kusma,
Eklem ve kas ağrıları,
Boyun sertliği veya ağrısı görülebilir.
Çocuklar ve adölesanlarda menenjit bazı durumlarda kırmızı veya mor cilt döküntüsü, ciltte morarma şeklinde belirti verebilir. Bu kırmızı ve mor döküntüler üzerine bastırıldığında beyaza dönmeyen lekelerdir. İştahsızlık ve sonucunda kilo kaybı genel olarak vakalarda karşılaşılan durumlardandır. Ayrıca menenjit nöbetlere sebep olabilir, beyinde basınç nedeniyle sinirlerde hasar bırakabilir.
Bebeklerde Menenjit Belirtileri
Bebeklerde menenjit belirtileri yetişkinlere kıyasla daha farklı olabilir. Bununla birlikte bazı durumlarda menenjitin varlığı fark edilmeyebilir. Bebeklerde menenjit genel olarak şu belirtileri verebilir:
Ek olarak bazı bebeklerin reflekslerinde anormallikler görülebilir. Uykudan uyanma süresi uzayabilir, gün içinde bebekler sürekli uykulu halde olabilir. Genellikle viral menenjit semptomları daha hafif olabilirken bakteriyel menenjit ani ve şiddetli bulgular verebilir (.
Menenjit Neden Olur?
Menenjit hastalığı bulaşıcı olan ve olmayan nedenlerden kaynaklanabilir. Bulaşıcı menenjit nedenleri bakteriler, virüsler, parazitler, amip ve mantarlar gibi mikroorganizmalar olabilir. Bulaşıcı olmayan menenjit nedenleri yaygın olarak lupus gibi bazı hastalıklar, antibiyotikler ve NSAID vb. bazı ilaçlar, beyin ameliyatları, kafa travmaları şeklinde olabilir. Bakteriyel menenjitten sorumlu tutulan bakteriler genellikle:
Streptokok pnömonisi,
Haemophilus influenza,
Escherichia coli,
Listeria monocytogenes,
B grubu Streptokok,
Neisseria menenjiti olabilir.
Yaygın olarak görülen viral menenjite neden olabilen bazı virüsler:
Herpes virüsler,
Bazı enterovirüsler,
Grip, kızamık, kabakulak virüsleri,
Batı Nil virüsüdür.
Mantar menenjiti Koksidioidlerden kaynaklanırken amipli menenjit Naegleria fowleri nedeniyle gelişebilir. Ek olarak Gnathostoma spinigerum, Baylisascaris procyonis, Angiostrongylus cantonensis gibi parazitler de menenjit gelişimine katkıda bulunabilen mikroorganizmalardır .
Menenjit Bulaşır mı?
Menenjit hastalığı bulaşıcı değildir ancak bazı nedenleri bulaşıcı özellik gösterebilir. Mikroorganizmalardan kaynaklanan menenjit bakteri, virüs, parazit ve mantarların diğer insanlara bulaşması sonucu ortaya çıkabilir. Ancak menenjitin bulaşıcı olmayan nedenleri de vardır. Bireyin sağlık durumu, yaşı, yaşadığı ve çalıştığı ortam menenjit enfeksiyonunun bulaşma riskini etkileyebilen unsurlardır. Bebekler ve küçük çocuklar sıklıkla risk altında olan gruptur. Yenidoğanlar B grubu Streptokok, küçük çocuklar Haemophilus influenzae`ye karşı daha savunmasız olabilir. Kalabalık ortamlarda ve yakın mesafede yaşayan insanlar arasında enfeksiyon yayılma riski fazla olabilir. Mesleki ve askeri ortamlar, okul, kreş ve bakımevleri, huzurevleri, mülteci kampları enfeksiyon bulaşma riskinin yüksek olduğu ortamlardır. Aynı zamanda bağışıklık baskılayan ilaçların kullanılması, HIV/AIDS gibi immün yetersizliğine neden olabilen sağlık sorunları, kan enfeksiyonu, kronik enfeksiyonlar, omurilik ve beyin travmaları, beyin-omurilik sıvısı sızıntısı, alkol, sigara ve tütün ürünleri kullanılması kişileri enfeksiyona karşı daha savunmasız hale getirebilir.
Menenjit Nasıl Bulaşır?
Menenjit hastalığı bakteri, virüs, parazit, mantar vb. patojenlerin enfeksiyonları sonucu gelişen bir sağlık sorunudur. Dolayısıyla bu patojenlerin çeşitli yollarla diğer insanlara yayılması ile bulaş gerçekleşebilir. Menenjit olan bireylerden diğer insanlara bulaş riski daha az yaygındır. Menenjit genellikle bakteri, virüs vb. patojenleri boğaz ve burun gibi bölgelerinde barındıran kişilerden diğerlerine yayılma özelliği gösterebilir. Taşıyıcı bireylerin solunum yolu veya boğaz salgılarında patojenler damlacıklar halinde havaya yayılma özelliği gösterebilir. Bireyler sık sık ve uzun süreli yakın temas sonucu enfekte olabilir. Özellikle hapşırma, öksürme, öpüşme, aynı yemek takımlarını kullanma, kişisel eşyaları ortak kullanma yoluyla bulaş gerçekleşebilir. Bakteriyel menenjit daha nadir görülür ancak viral menenjit oldukça yaygındır. Kuluçka süresi yaklaşık 2-10 gün arasında değişebilir .
Menenjit Ölümcül mü?
Vaka erken teşhis edilmediğinde ve menenjit tedavisi sağlanmadığında ölümcül bir tablo olabilir. Tedavisi sürdürülmeyen uzun süreli menenjit vakalarında nöbet, felç, inme gibi kronik sinir sistemi hasarı oluşabilir. Sinir sistemi hasarı komplikasyonların ciddiyetine bağlı olarak değişebilir. Hasar şok, böbrek hasarları, beyin hasarı, nöbetler, öğrenme güçlüğü ve ölüm ile sonuçlanabilir. Menenjit tüm vakalarda hayati tehlikeye neden olmayabilir. Bakteriyel menenjite kıyasla viral menenjitler daha hafif atlatılabilir. Ancak bakteriyel menenjit acil müdahale gerektiren bir durumdur. Çocuklarda ve yetişkinlerde ciddi sonuçların önlenmesi için uygun koruma ve tedavi yöntemlerinin sağlanması gerekir.
Menenjit Aşısı Nedir?
Menenjit aşısı salgın veya seyahat durumunda önerilen aşılardır. Kemoprofilaksi ile birlikte meningokok aşıları hastalığa karşı koruma sağlayan yöntemlerdir. Rutin olarak sağlıklı çocuklara önerilmez. Genellikle meningokok enfeksiyonuna yakalanma riski olan bireylere önerilebilir. Endemik salgınların olduğu ülkelere seyahat etmeden önce aşılama yapılabilir. Başlıca 2 tip meningokok aşısı bulunur:
Polisakkarit meningokok aşısı: 2 yaş üstü çocuklar ve yetişkinlerde koruyuculuk gösterir. Tek doz aşılama sonrası 10 gün içinde koruma başlar ve 2-3 yıl boyunca koruyuculuk özelliği devam eder. Bivalan, trivalan ve tetravalan olarak aşıları mevcuttur. Bivalan A ve C tiplerine, trivalan A, C, W-135 tiplerine, tetravalan A, C, W-135, Y tiplerine karşı koruma sağlar.
Konjuge meningokok aşısı: 9-23 aylık bebeklere 2 doz ve 2-55 yaş kişilere 3 doz uygulanmak üzere önerilebilir. Monovalan A veya C tiplerine, bivalan A ve C tiplerine, tetravalan A, C, W-135, Y tiplerine karşı koruma sağlar.
Menenjit aşıları yan etkileri arasında kızarıklık, ağrı, şişkinlik, hassasiyet, kısa süreli ateş görülebilir.
Menenjit Aşısı Ne Zaman Yapılır?
Menenjit aşısı viral ve bakteriyel menenjit riskine karşı koruma sağlayan uygulamadır. Çocukluk çağı 2, 4 ve 6. aylarda, 1 yaş sonrasında pnömokok aşıları uygulanabilir. Bununla birlikte 2, 4, 6 ve 18. aylarda karma aşı içinde yer alan Haemophilus influenzae aşısı da menenjit etkenlerine karşı koruma sağlayabilir. Aşı güvenli bir korunma yoludur ancak tamamen koruma sağlanamayabilir. Meningokok aşıları rutin aşılama takviminde yer almaz. Genellikle seyahatlerden önce, bölgesel salgınlara karşı meningokok aşıları önerilebilir.
Menenjit Aşısı Yan Etkileri
Menenjit aşısı bölgesel veya genel yan etkiler gösterebilir. Olası yan etkiler arasında aşılanan bölgede yaygın olarak şunlar yer alabilir:
Ağrı,
Kızarıklık,
Şişlik veya yumru,
Yanma.
Yan etkiler enjeksiyon yerinde birkaç gün boyunca görülebilir ve kendiliğinden normale döner. Bölgesel yan etkilerin yanı sıra bazı kişilerde iştahsızlık, baş ağrısı, halsizlik veya yorgunluk, yüksek ateş görülebilir. Bebeklerde menenjit aşısı huzursuzluk, ağlama krizleri, uyku problemleri ile ilişkili olabilir. Meningokok aşıları şiddetli alerjik reaksiyon geçiren bireylere önerilmez. Aynı zamanda hamile ve emziren kadınlar için meningokok aşısı önerilmeyebilir.
Menenjit Aşısı Ateş Yapar mı?
Menenjit aşısı genellikle yüksek ateşe neden olmayabilir. Ancak bazı bireylerde ateşin yükselmesine neden olabilir. Yüksek ateş ve diğer yan etkiler yaklaşık 1-2 gün boyunca devam edebilir. Meningokok aşısının neden olduğu ateş genel olarak ciddi sonuçlara yol açmaz. Bu nedenle ateş normal kabul edilen yan etkiler arasında yer alabilir. Bununla birlikte her zaman ortaya çıkmayabilir. Rahatsız edici yan etkilerin hafifletilmesi için doktora başvurarak reçeteli/reçetesiz ilaçlar kullanılabilir. Uzun süren ateş ve diğer yan etkiler için mutlaka ilgili bir sağlık kuruluşu ile iletişime geçilmesi gerekir.
Menenjit Aşısı Kaç Doz Olmalı?
Meningokok aşıları hastalık etkeni olan 4 alt tipe karşı uygulanan koruyucu uygulamalardır. Polisakkarit meningokok aşısı ikili, üçlü ve dörtlü olmak üzere hastalık etkenlerine karşı uygulanabilir. Polisakkarit meningokok aşısı tek doz ile 2-3 yıl boyunca koruma sağlayabilir. Konjuge meningokok aşısı tekli, ikili ve dörtlü olmak üzere hastalık etkenlerine yönelik uygulanabilir. Konjuge meningokok aşısı 9-23 aylık bebekler için 2 doz uygulanır. Ek olarak 2-55 yaş kişilere tek doz uygulanmak üzere önerilebilir. Aşılama güvenli bir koruma yoludur ve ciddi yan etkiler nadiren görülebilir.
