Sedef Hastalığı Nedir? Sedef Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Sedef hastalığı bağışıklık sisteminin vücudun kendi cilt hücrelerini yabancı olarak algılaması ve ona karşı anormal bağışıklık yanıtı geliştirmesi neticesinde ortaya çıkan kronik inflamatuar bir cilt hastalığıdır. Adını gümüş rengini andıran cilt lezyonlarından alan sedef hastalığının günümüzde kesin bir tedavisi bulunmasa da uzmanların kişiye özel hazırladığı tedavi planları semptomların kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.

Sedef Hastalığı Nedir?

Sedef hastalığı, tıp literatüründeki ismiyle psoriasis, bağışıklık sisteminin aşırı reaksiyon göstermesi neticesinde cilt hücrelerinin normalden daha hızlı çoğaldığı kronik, otoimmün bir cilt hastalığıdır. Normal şartlarda sağlıklı bir insanda cilt hücrelerinin yenilenme süreci ortalama 30 gün sürerken sedef hastalarında bu süreç ortalama 3-4 gün sürer. Hücrelerin bu kadar kısa sürede birikmesi ciltte plak adı verilen lezyonlar, pullanma (kepeklenme), iltihaplanma gibi semptomlara neden olabilir. Bu lezyonlar genellikle diz, dirsek, avuç içi gibi vücut bölgelerinde görülse de vücudun herhangi bir bölgesinde ortaya çıkabilir.

Sedef hastalığı başlangıcı genellikle cilt üzerinde ortaya çıkan küçük kabarcıklarla kendisini gösterir. Hastalığın kesin nedeni bilinmemekle birlikte genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin bir arada rolü olduğu düşünülmektedir. Bağışıklık sisteminin temel görevi vücudu zararlı patojenlere karşı korumaktır. Ancak bazı durumlarda bağışıklık sistemi kendi doku ve hücrelerini zararlı olarak algılayarak anormal yanıt geliştirebilir. Sedef hastalığı da bağışıklık sisteminin anormal yanıt geliştirmesi sonucunda ortaya çıkan otoimmün bir hastalıktır.

Yapılan bazı araştırmalar dünya genelinde yaklaşık 125 milyon insanın sedef hastası olduğunu, bunların yaklaşık %30’unda ise eklemleri de etkileyen sedef artriti görüldüğünü göstermektedir.

Sedef Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Sedef hastalığı adını ciltte görülen gümüş rengini andıran kepekli lezyonlardan alır. Sedef hastalığının başlıca belirtileri cilt üzerinde plak adı da verilen kabarık ve kızarık cilt lezyonlarının oluşmasıdır. Bu cilt lezyonları genellikle diz, avuç içi, ağız içi, dirsekler, kafa derisi ve bel bölgesinde yoğunlaşır. Sedef hastalığının erken dönemlerinde ciltte küçük, kırmızı kabarıklıklar ile başlayan lezyonlar ilerleyen dönemlerde büyüyerek daha geniş alanlara yayılabilir. Bağışıklık sisteminin aşırı reaksiyonuyla cilt hücreleri hızla yenilenir ve çoğalırken ciltte pullanma, kabuklanma ile beraber döküntüler meydana gelebilir. Eğer erken dönemde gerekli önlem alınmazsa lezyonlarda çatlaklar ve kanama görülebilir. Bu durum enfeksiyon riskini artırabilir.

Egzama sedef hastalığı gibi cilt hastalıkları cildin yanı sıra tırnakları da etkileyebilir. Bazı kişilerde tırnaklarda çukurlaşma, soyulma, kırılma gibi semptomlar görülebilir. Bunların yanı sedef hastalığı psoriasis artrit veya sedef artriti olarak bilinen eklemlerde tutulumla seyreden bir çeşit artrit türü ile de kendisini gösterebilir. Bunlara göre başlıca sedef hastalığı belirtileri şunlardır:

• Genellikle dirseklerde, dizlerde, kafa derisinde, gövdede, avuç içlerinde ve ayak tabanlarında ortaya çıkan kaşınan, yanan, üzerinde gümüş rengini andıran kepeklenme olan kalın, zemini kırmızı cilt lezyonları,
• Ciltte kuruma, çatlak oluşumu,
• Tırnaklarda çukurlaşma, soyulma,
• Lezyonların olduğu cilt bölgesinde renk değişikliği,
• Bazı durumlarda uyku problemleri.

İlave olarak sedef hastalığı saç derisinde de sarı, kepekli plaklar ile kendisini gösterebilir. Ayrıca sedef hastalığının eklemleri etkilediği durumlarda eklemlerde sertlik, şişlik, sırt ve boyun ağrısı, aşil tendonu ağrısı gibi belirtiler de görülebilir. Sedef hastalığı belirtilerinin şiddeti kişiden kişiye ve hastalığın türüne göre değişiklik gösterebilir. Hafif vakalarda küçük, nokta şeklinde cilt lezyonları görülürken daha şiddetli vakalarda vücutta geniş bir alanı kaplayan kızarıklık, kepeklenme ve iltihaplanma meydana gelebilir. Sedef hastalığı kronik bir cilt rahatsızlığı olduğundan semptomlar bazı dönemlerde alevlenir bazı dönemlerde ise kişi kendisini daha iyi hissedebilir.

Sedef Hastalığı Çeşitleri

Sedef hastalığı cilt lezyonlarının görünümü, vücudun hangi bölgesinde ortaya çıktığı, hastalığı neyin tetiklediği gibi faktörlere bağlı olarak farklı sınıflara ayrılır. Buna göre başlıca sedef hastalığı çeşitleri şunlardır:

• Plak tipi sedef hastalığı: Psoriasis vulgaris olarak da bilinen plak tipi sedef hastalığı tüm sedef hastalığı vakalarının yaklaşık %80-90’ını oluşturur. Plak adı verilen gümüş renginden yuvarlak cilt lezyonları psoriasis vulgarisin başlıca belirtileri arasındadır. Genellikle dirsek, diz, kafa derisi gibi vücut bölgelerinde daha yaygın görülen lezyonlar kasık, meme altı, kalça gibi kıvrımlı vücut bölgelerini de etkileyebilir. Kıvrımlı vücut bölgelerinin etkilendiği sedef hastalığı genellikle ters sedef hastalığı olarak da adlandırılır.
• Guttat sedef hastalığı: Genellikle streptokok bakterisinin neden olduğu boğaz enfeksiyonun bir komplikasyonu olarak ortaya çıkan guttat sedef hastalığı küçük, kırmızı, yağmur damlasını andıran kabarcıklarla kendisini gösterebilir. En sık gövdenin üst kısmında, kol ve bacaklarda görülen lezyonlar birkaç hafta veya ay içerisinde kendiliğinden iyileşir. Bir diğer ifadeyle guttat sedef hastalığı kronik sedef hastalığının aksine tamamen iyileşebilir. Ancak hastaların üçte birinde hastalık plak oluşumuna neden olarak kronikleşme olasılığı da bulunmaktadır.
• Püstüler sedef hastalığı: Püstüler psoriasis kepekli cilt lezyonlarının üzerinde sivilceye benzer irinli kabarcıklarla karakterize bir sedef hastalığı türüdür. Genellikle plakların üzerinde ortaya çıkmakla birlikte vücudun herhangi bir bölgesinde de ortaya çıkabilir.
• Eritrodermik psoriasis: Eritrodermik psoriasis sedef hastalığının şiddetli formlarından bir tanesidir. Kullanılan ilaçların yan etkisi, güneş ışığı, travma, enfeksiyon gibi çeşitli faktörlerin etkisiyle tetiklenen eritrodermik sedef hastalığında lezyonlar vücudun %90’ından fazlasında görülebilir.
• Tırnak sedefi: Sedef hastalarının yaklaşık yarısında tırnaklarda da çeşitli semptomlar ortaya çıkar. Tırnakların yüzeyinde soyulma, kırılma, çukurlaşma gibi semptomların olması sedef hastalığına işaret edebilir.

Sayılanlara ek olarak hastaların yaklaşık %30’unda sedef hastalığı bacak, kol, parmak eklemleri gibi eklemlerde de ağrı, şişlik gibi sedef hastalığına bağlı semptomlar görülebilir. Erken dönemde önlem alınmazsa eklem sedefi eklemlerdeki hasarın ilerlemesine neden olabilir.

Sedef Hastalığı Nasıl Geçer?

Sedef hastalığı, kronik bir sağlık sorunudur yani yaşam boyu devam eder. Günümüzde hastalığın kesin bir tedavisi bulunmamakla birlikte bazı tedavi yöntemleri semptomların kontrol altına alınmasına ve hastalığın ilerlemesinin önlenmesine yardımcı olabilir. Uzmanlar hastanın semptomlarının şiddetine bağlı olarak kortizonlu kremler, cilt kuruluğunu önlemeye yardımcı nemlendiriciler, cilt hücrelerinin yenilenme sürecini yavaşlatmaya yarayan ilaçlar, A vitamini ve D3 vitamini içeren kremler gibi ilaç ve kremlerden faydalanabilir.

Sedef Hastalığı Neden Olur?

Sedef hastalığı bağışıklık sisteminin aşırı reaksiyonu sonucunda gelişen bir cilt hastalığıdır. Normal şartlarda başlıca görevi yabancı patojenlerle savaşmak olan bağışıklık sistemi hücrelerinin cilt hücrelerini tehdit olarak algılaması ve onlara karşı savunmaya geçmesi neticesinde geliştiği düşünülen sedef hastalığının nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Uzmanlara göre genetik yatkınlık ve çevresel faktörler hastalığın gelişmesine neden olabilir. Uzmanlara göre genetik yatkınlık hastalığın başlıca nedenlerinden bir tanesidir. Yapılan bazı çalışmalar 80’den fazla genetik varyasyonun sedef hastalığı riskini artırabileceğini gösterir. Bu genetik varyasyonlar bağışıklık sistemi hücrelerinin çalışma mekanizmasının bozulmasına neden olabilir.

Sedef hastaları bir tetikleyici tarafından hastalığın semptomları tetiklenene kadar yıllarca sedef hastalığına yatkınlıkları olduğunun farkında olmayabilir. Bazı faktörler hastalığın alevlenmesini tetikleyebilir. Sedef hastalığının alevlenmesine neden olabilecek başlıca tetikleyiciler şu şekildedir:

• Boğaz enfeksiyonu, cilt enfeksiyonu gibi enfeksiyon hastalıkları,
• Böcek ısırığı, kesik, sıyrık, yaralanma, cerrahi operasyon veya güneş yanığı ciltte travmaya neden olan durumlar,
• Sigara ve alkol gibi sağlığa zararlı alışkanlıklar,
• Kullanılan bazı ilaçlar,
• Kullanılan çeşitli ilaçların aniden kesilmesi.

Cilt hastalıklarının başlangıcı özellikle de egzama sedef hastalığı başlangıcı genellikle benzer lezyonlarla kendisini gösterse de egzama ve sedef hastalığı birbirlerinden farklı cilt hastalıklarıdır. Egzama genellikle cilt hücrelerinin alerjen ya da irritan (tahriş edici) bir maddeye bağışıklık sisteminin anormal yanıt vermesiyle gelişirken sedef hastalığı otoimmün bir sağlık sorunudur.

Sedef Hastalığı Bulaşıcı Mı?

Sedef hastalığı mantar, bakteri gibi mikroorganizmaların neden olduğu bir enfeksiyon hastalığı değildir. Bu nedenle sedef hastalığının hiçbir türü bir kişiden diğerine bulaşmaz. Ciltte oluşan çatlakların veya kabuklanmaların kaşınması veya kanaması hastalığın bulaşmasına neden olmaz. Ayrıca hasta bir kişinin cildindeki lezyonlarla temas edildiğinde de hastalık bulaşmaz.

Sedef Hastalığı Geçer Mi?

Sedef hastalığı kronik bir sağlık sorunudur. Bu nedenle hastalığın tamamen geçmesi zordur. Ancak hastalık alevlenme dönemlerinden sonra remisyon döneminde semptomların şiddeti azalabilir. Bunun yanı sıra genellikle boğaz enfeksiyonu gibi enfeksiyon hastalıklarından sonra gelişen guttat sedef hastalığı semptomları birkaç hafta içerisinde kendiliğinden tamamen geçebilir.

Sedef Hastalığı Tedavisi

Sedef hastalığı tedavisi sürecinde uzmanlar genellikle semptomların şiddetini azaltmaya yardımcı ilaçlar ve kremlerden faydalanırlar. Bu ilaçların ve kremlerin etkisi kaldığı, semptomların cildin %10’una veya daha fazlasına yayıldığı durumlarda başka tedavi yöntemlerine başvurulabilir. Bu tedavi yöntemleri aşağıdaki gibidir:

• Ciltteki iltihabı azaltmaya ve cilt hücrelerinin yenilenme sürecini yavaşlatmaya yardımcı olan ışık tedavisi,
• Bağışıklık sistemi baskılayıcı ilaçlar,
• A vitamini içeren bazı ilaçlar.

Şiddetli vakalarda uzmanlar farklı ilaçlara yönelebilir. Ancak bu ilaçlar karaciğer hastalığı, yüksek tansiyon gibi istenmeyen etkilere neden olabileceğinden doktor kontrolünde kullanılması önemlidir. Tedavi öncesinde hastaların kronik hastalıkları ve kullandıkları ilaçlar hakkında doktorlarına bilgi vermesi önerilir.

Sedef hastalığının yönetimi zorlu ve uzun bir süreçtir ve bu süreçte mutlaka bir uzman hekim desteği alınmalıdır.

Sık Sorulan Sorular