Kaşıntılı deri döküntüleri ve buna bağlı huzursuzluk bebeklerde uyuz belirtileri denildiğinde ilk akla gelen semptomlardır. Acari ailesinin alt sınıfına ait olan Sarcoptes scabiei var. hominis adı verilen parazitin neden olduğu uyuz hastalığı her yaştan ve cinsiyetten insanı etkileyebilir. Uyuzun başlıca nedeni yakın fiziksel temastır. Bu nedenle bakıma muhtaç yaşlılar, bebekler ve okul gibi kalabalık ortamlarda bulunan çocuklarda uyuz hastalığına yakalanma riski daha yüksek olabilir. Başlangıçta kaşıntılı deri lezyonları gibi semptomlarla seyreden uyuz belirtileri erken dönemde fark edilmez ve gerekli önlem alınmazsa bebeği ikincil enfeksiyonlara açık hale getirebilir.
Bebeklerde Uyuz Hastalığı Nedir?
Bebeklerde uyuz hastalığı Sarcoptes scabiei var. hominis adlı bir çeşit insan parazitinin neden olduğu bulaşıcı bir cilt enfeksiyonudur. Bu parazitler enfekte bir kişiyle yakın fiziksel temas, çarşaf, havlu gibi ortak eşyaların kullanımı gibi bir sebeple bebeğe bulaştığında cildin en dış tabakasında tüneller (sillon) kazar ve kazılan tünellere yumurtalarını, salgılarını bırakır. Uyuz belirtileri bebeklerde genellikle geceleri artar. Bunun başlıca nedeni parazitlerin tünel açma işlemini genellikle geceleri gerçekleştirmesidir. Bunun yanı sıra bazı durumlarda bebek parazitin bıraktığı salgıya karşı alerjik reaksiyon da geliştirebilir.
Tıp literatüründe skabiyez olarak da bilinen uyuz hastalığı özellikle tropikal iklimlerde yaşayan insanlar başta olmak üzere yaş ve cinsiyet fark etmeksizin herkesi etkileyebilir. Uyuzun en yaygın olduğu yaş grubu ise 2 yaş altı çocuklardır. Uyuz hastalığına neden olan parazitler vücutlarındaki ince tüyler yardımıyla cilde sıkıca tutunabilir, ciltten kolay kolay ayrılmaz. Bu nedenle sanılanın aksine uyuz kendiliğinden geçen bir cilt enfeksiyonu değildir. Uyuz hastalığı genel olarak üç kategoride incelenir. Buna göre başlıca uyuz türleri şunlardır:
Klasik uyuz: Yaygın uyuz, normal uyuz gibi farklı isimlerle de adlandırılan klasik uyuz en sık karşılaşılan skabiyez türüdür. Klasik uyuzda insan vücudunda genellikle 6 ila 15 adet Sarcoptes scabiei var. hominis akarı bulunur. Bağışıklık sistemi bu akarlara karşı alerjik reaksiyon geliştirdiğinde kaşıntı başta olmak üzere deride çeşitli semptomlar ortaya çıkar. Normal şartlarda kaşıntı genellikle baş ve boyun dışında kalan vücutta deri kıvrımlarının olduğu bölgelerde daha çok hissedilir. Bebeklerde ise baş ve boyun bölgesinde de kaşıntı görülebilir. Bu nedenle “Bebeklerde uyuz belirtileri nasıl anlaşılır?” sorusuna yanıt arayan ebeveynlerin veya bebeklerin bakımından sorumlu kişilerin bebeğin baş ve boyun bölgesi dahil olmak üzere vücutlarının herhangi bir bölgesindeki yoğun kaşıntı gibi semptomları dikkate alması önerilir.
Norveç uyuzu: Kabuklu uyuz olarak da bilinen Norveç uyuzu klasik uyuzdan çok daha şiddetlidir. Klasik uyuz hastalarının vücudunda en fazla 20 adet parazite rastlanır. Kabuklu uyuz ile enfekte olan bebeklerin cildinde ise binlerce hatta milyonlarca akar bulunabilir. Norveç uyuzunda parazitlerinin çoğalma hızının çok şiddetli olmasına bağlı derinin büyük kısmını kaplayan kabuklanma görülebilir. Adını derideki kabuklu görünümden alan Norveç uyuzu genellikle herhangi bir sebeple bağışıklık sistemi zayıf olan veya bağışıklık sistemi baskılanmış olan kişilerde daha sık görülür.
Nodüler uyuz: Uyuz tedavisinin ardından bazı kişilerde bağışıklık sisteminin geliştirdiği yanıta bağlı olarak deride nodül adı verilen kaşıntılı ve kırmızı-kahverengi şişlikler oluşmaya devam edebilir. Özellikle bebekleri ve çocukları etkileyen nodüler uyuzda nodüller bebeğin karın çevresinde, koltuk altında ve genital bölgesinde görülebilir. Bu şişlikler mast hücrelerinin kontrolsüz çoğalması ile karakterize ürtikerya pigmentoza veya mastositoz gibi hastalıklarla karıştırılabilir. Nodüler uyuz, uyuz tedavisinin tamamlanmış olmasına rağmen derinin iyileşme sürecinde gösterdiği bir tepki olarak düşünülebilir.
Tedavi sonrasında bu şişliklerin uzun süre devam etmesi ve bebeğin cildinde daha farklı lezyonlar gözlenmesi durumunda vakit kaybetmeden uzman bir doktora danışılması önemlidir.
Bebeklerde Uyuz Belirtileri Nelerdir?
Bebeklerde uyuz belirtileri denildiğinde ilk akla gelen şiddetli kaşıntıdır. Uyuz akarları nemli ve kıvrımlı vücut bölgelerinde daha kolay çoğalma imkanı bulur. Bebekler, çocuklar ve yaşlılar gibi bağışıklık sistemi nispeten daha zayıf olan kişilerde ise vücudun herhangi bir bölgesinde semptomlara rastlanabilir. Uyuz hastalığı erken dönemde tedavi edilmezse şiddetli kaşıntıya bağlı deride yaralar gelişebilir; bebek başka enfeksiyonlara açık hale gelebilir. Uyuzun ikincil enfeksiyona neden olma riski ebeveynlerin aklına “Bebeklerde uyuz belirtileri nasıl olur?” sorusunu getirir. Bebeklerin cildi yetişkinlere kıyasla daha hassas olduğundan parazitlerin açtığı tünellere, tünellere bırakılan yumurta ve salgılara karşı geliştirilen reaksiyon da daha şiddetli olabilir. Başlıca bebeklerde uyuz hastalığı belirtileri şunlardır:
Avuç içi ve ayak tabanında gelişen kırmızımsı deri döküntüleri,
Parazitin aktif olduğu gece saatlerinde şiddeti artan kaşıntı,
Kafa derisinde ve yüzde kaşıntı, kabarıklık ve kırmızı deri döküntüsü,
Genital bölgede sivilce benzeri kabarıklık ve kaşıntı,
Kaşıntıya bağlı huzursuzluk, uyku düzeninde bozulma ve ağlama nöbetleri,
Kırmızı, kahverengi nodüller.
Uyuz hastalığı kendiliğinden geçen bir cilt enfeksiyonu değildir. Bu nedenle sayılan semptomlardan bir veya birkaçının fark edilmesi halinde uzman bir doktordan yardım alınması önemlidir.
Yeni Doğan Bebeklerde Uyuz Belirtileri
Yeni doğan bebeklerde uyuz belirtileri bağışıklık sistemlerinin henüz tam gelişmemiş olması ve cilt yapılarının hassasiyeti nedeniyle daha belirgin olabilir. Yenidoğan bebeklerde ciltte kızarıklık, kaşıntı, deri döküntüsü gibi semptomlar skabiyezi düşündürebilir. Döküntüler çoğunlukla avuç içi, ayak tabanı, kafa derisi, yüz ve genital bölgede yoğunlaşır. Ayrıca hassas cilt yapıları nedeniyle bebeklerin cildinde kaşıntıya bağlı tahriş ve yaralar oluşabilir, neticesinde ikincil enfeksiyon riski artabilir.
Bebeklerde Uyuz Belirtileri Nasıl Anlaşılır?
Bebekler kaşıntı gibi semptomlarını tam olarak ifade edemedikleri için ebeveynlerin ve bebeklerin bakımından sorumlu olan kişilerin bebekteki değişiklikleri yakından takip etmesi önemlidir. Bebeklerde uyuz genellikle gece artan kaşıntı, kırmızımsı döküntüler ve minik kabarcıklar şeklinde başlar. Özellikle eller, ayaklar, karın ve popo gibi bölgelerde cilt lezyonları daha belirgin olabilir. Kaşıntıya bağlı uyumakta zorlanabilir, huzursuzlanabilir ve ağlama nöbetlerine girebilirler. Ayrıca kendilerini ifade edemedikleri için kaşıntıyı hafifletmek için bulundukları yere sürtünme ihtiyacı hissedebilirler. Her ne kadar skabiyez enfeksiyonun kaşıntı gibi belirtileri tipik olsa da bazı durumlarda başka cilt hastalıkları ile karıştırılabilir. Bu nedenle hastalığın kesin tanısı için uzman bir çocuk doktoruna veya dermatoloğa danışılması önemlidir.
Bebeklerde Uyuz Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Bebeklerde uyuz hastalığı teşhisi için öncelikle doktor aileden bebeğin şikâyetlerini dinler. Bu noktada özellikle gece artan kaşıntı uzmanlara uyuz hakkında fikir verebilir. Uzmanlar fiziki muayene sırasında bebeğin avuç içi, ayak tabanı, karın bölgesi gibi cilt bölgelerindeki lezyonları inceler. Ayrıca bebeğin yaşadığı ortam veya bebekle yakın temasta bulunan kişilerin durumu da uzmanlara teşhis konusunda yardımcı olabilir. Uyuz tanısında çoğu zaman fiziki muayene yeterlidir. Buna karşın diğer cilt hastalıklarını elemek için gerekli durumlarda ek tetkiklere başvurulabilir. Uzmanlar bebeğin cildinde uyuz akarlarının veya larvaların olup olmadığını kontrol edebilmek için derideki lezyonlardan küçük bir doku örneği alarak mikroskop altında inceleyebilir. Yapılan muayenenin ardından bebekte uyuz hastalığı olduğu doğrulanırsa bebeğe uygun bir tedavi planı hazırlanır.
“Uyuz hastalığı nasıl geçer?, bebeklerde uyuz belirtileri kendiliğinden kaybolur mu?” gibi sorular tanının ardından uzmanlara sıklıkla yöneltilir. Öncelikle uyuz hastalığının kendiliğinden geçmeyeceğinin bilinmesi önemlidir. Uyuz akarları bir kez deriye yerleştikten sonra özel vücut yapıları sayesinde deriye sıkıca tutunur, tünel açar ve açtıkları tünellere dişi akarlar hızlı bir şekilde yumurta bırakmaya başlar. Yumurtalardan çıkan larvalar tünel boyunca yüzeye ilerleyerek yetişkin bir akar halini alır. Bu durum uyuz hastalığını bir döngü içerisine sokar. Bu nedenle bebeklerde uyuz belirtileri fark edildiğinde uygun tedavi planı için uzman bir doktorla görüşülmesi önemlidir.
Uyuz tedavisinde en sık kullanılan yöntemlerin başında krem tedavisi gelir. Bebeklerde ve küçük çocuklarda (2 yaş altı) doktor tarafından reçete edilen krem bebeğin kafa derisine, boynuna ve ayak parmaklarına kadar tüm vücuduna sürülür. Topikal olarak uygulanan krem 8-14 saat boyunca vücutta kaldıktan sonra bebek yıkanır. Kremin ilk uygulanmasının ardından 1 hafta sonra akarların bırakmış olabilecekleri yumurtalara karşı bir kez daha krem tedavisi uygulanır. Krem tedavisine yanıt vermeyen şiddetli vakalarda uzmanlar başka kremler veya oral yolla kullanılan ilaçlar reçete edebilir ancak her ilaç bebekler için güvenli olmayabilir. Bundan dolayı uyuz belirtileri bebeklerde olduğu zaman uzmanlar ilaç tedavisi konusunda daha temkinli olabilir.
Bebeklerde uyuz belirtileri görüldüğünde erken dönemde bir uzmana danışılması ve gerekli tedavinin başlaması önemlidir. Siz de bebeğinizde şiddetli kaşıntı, deri döküntüsü gibi semptomlar olması halinde uzman bir doktordan yardım almayı ihmal etmeyiniz.
