Zatürre Nedir? Zatürre Belirtileri?

Zatürre, akciğerlerin enfeksiyonu ve iltihaplanması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Genellikle mikroorganizmaların neden olduğu bu hastalık, ateş, öksürük, nefes darlığı, göğüs ağrısı gibi belirtilerle kendini gösterir ve tedavi edilmezse ciddi sonuçlar doğurabilir.

Zatürre Nedir?

Zatürre, tıbbi adıyla pnömoni, halk arasında zatürre olarak bilinen, akciğer dokusunun enfeksiyonu ve  iltihaplanması ile karakterize bir enfeksiyon hastalığıdır. Genellikle bakteri, virüs veya mantar gibi mikroorganizmaların neden olduğu pnömoni, akciğerlerdeki alveollerde (hava keseciklerinde) iltihap ve sıvı birikmesine yol açar, bu da solunumun zorlaşmasına sebep olur.

 Zatürre Neden Olur?

Zatürre, akciğer dokusunun enfeksiyon sonucu iltihaplanması sonucu oluşur. Pnömoniye, çeşitli mikroorganizmalar, kimyasal maddeler ve bazı risk faktörleri neden olabilir. Zatürreye neden olan faktörler;

1. Bakteriyel Enfeksiyonlar: En sık neden olan bakteriler arasında Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae ve Staphylococcus aureus bulunur. Bakteriyel pnömoni, özellikle bağışıklığı zayıf kişilerde yaygındır.
2. Viral Enfeksiyonlar: İnfluenza (grip), Respiratuvar Sinsityal Virüs (RSV), SARS-CoV-2 (COVID-19) gibi virüsler pnömoniye neden olabilir. Özellikle çocuklar, yaşlılar ve bağışıklığı düşük bireylerde daha ağır seyreder.
3. Mikoplazma ve Klamidya Enfeksiyonları: Mycoplasma pneumoniae ve Chlamydia pneumoniae gibi atipik bakteriler de pnömoniye yol açabilir. Bu tür pnömoniler genellikle hafif seyreder ancak tedavi edilmezse daha ciddi hale gelebilir.
4. Mantar Enfeksiyonları: Özellikle bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerde (HIV/AIDS, kanser hastaları vb.) Aspergillus, Histoplasma, Cryptococcus gibi mantarlar pnömoniye neden olabilir.
5. Kimyasal İrritanlar ve Toksik Maddeler: Kimyasal gazlara, tozlara veya dumanlara maruz kalmak akciğerlerde tahrişe yol açarak pnömoniyi tetikleyebilir. Özellikle sanayi ortamında çalışanlar bu tür pnömonilere daha yatkındır.
6. Diğer Nedenler: Sigara İçmek: Akciğerlerin savunma mekanizmalarını zayıflatır, enfeksiyonlara yatkınlık sağlar.

• Bağışıklık Sistemi Hastalıkları: Bağışıklık sistemi hastalıkları (örn. HIV/AIDS) veya bağışıklık baskılayıcı tedaviler pnömoni riskini artırır.
• Yetersiz Beslenme ve Genel Sağlık Durumu: Özellikle yaşlılarda, bebeklerde ve kronik hastalığı olan bireylerde bağışıklık sistemini zayıflatarak pnömoni riskini artırabilir.

Zatürre Belirtileri Nelerdir?

Zatürre belirtileri;

• Yüksek ateş
• Titreme ve Terleme
• Öksürük
• Nefes Darlığı
• Göğüs ağrısı
• Hızlı ve yüzeysel solunum
• Baş ağrısı ve yorgunluk

Ateşsiz Zatürre Belirtileri Nelerdir? (Atipik Pnömoni)

Ateşsiz pnömoni, atipik pnömoni olarak da geçebilen sıradan pnömoniden farklı özellikler gösteren, genellikle daha hafif seyreden ancak uzun sürebilen bir pnömoni türüdür. Bu pnömoni türünün belirtileri, klasik pnömoni belirtilerinden biraz farklıdır. Atipik pnömoninin belirtileri, genellikle klasik pnömoniye göre daha hafif ama uzun süreli seyreder.

Atipik pnömoni belirtileri şunlardır:

1. Kuru Öksürük: Sıklıkla balgamsız ve uzun süreli kuru öksürük görülür. Öksürük giderek kötüleşebilir ve tedavi edilmezse haftalarca sürebilir.
2. Ateş: Genellikle yüksek ateş görülmez, hafif ateş ve üşüme ile seyreder. Ateş, klasik pnömoniye göre daha düşük seviyede olabilir.
3. Baş Ağrısı ve Kas Ağrıları: Hastalar genellikle yaygın kas ağrısı ve baş ağrısından şikayet eder. Bu belirtiler grip benzeri bir tablo yaratır.
4. Halsizlik ve Yorgunluk: Günlük aktiviteleri zorlayacak derecede halsizlik ve yorgunluk hissedilebilir. Bu belirti bazen haftalarca sürebilir.
5. Boğaz Ağrısı ve Burun Akıntısı: Soğuk algınlığına benzer belirtiler, boğaz ağrısı ve burun akıntısı görülebilir. Bu da atipik pnömoninin grip veya soğuk algınlığıyla karışmasına neden olabilir.
6. Nefes Darlığı ve Göğüs Ağrısı: Hastalığın ilerlemesi durumunda hafif nefes darlığı ve göğüs ağrısı ortaya çıkabilir. Ancak bu belirtiler klasik pnömonide olduğu kadar şiddetli değildir.
7. Terleme ve Titreme: Özellikle geceleri terleme ve hafif titreme görülebilir.

Çocuklarda Zatürre Belirtileri Nelerdir?

Çocuklarda zatürre belirtileri şu şekilde sıralanabilir;

1. Ateş: Genellikle yüksek ateş görülür,
2. Öksürük: Genellikle sürekli ve balgamlı bir öksürük, bazen kuru öksürük olabilir.
3. Nefes darlığı: Çocuk hızlı ve yüzeysel nefes alabilir.
4. Hızlı nefes alıp verme (taşipne): Çocuğun yaşına göre belirlenen normalden daha hızlı nefes alması, pnömoninin önemli bir belirtisidir.
5. Göğüs ağrısı: Özellikle öksürükle birlikte göğüs ağrısı olabilir.
6. Huzursuzluk ve halsizlik: Bebek ve küçük çocuklarda huysuzluk, yorgunluk, halsizlik gibi belirtiler gözlenebilir.
7. İştahsızlık ve kusma: Çocukta iştahsızlık, mide bulantısı veya kusma gelişebilir.
8. Morarma (Siyanoz): Oksijen azlığına bağlı olarak dudaklarda veya parmak uçlarında morarma olabilir, bu acil müdahale gerektirir.

Çocuklarda pnömoni (zatürre) belirtileri yaşa, enfeksiyonun ciddiyetine ve bağışıklık sisteminin durumuna göre değişiklik gösterebilir.

Bebeklerde Zatürre Belirtileri Nelerdir?

Bebeklerde pnömoni belirtileri, çocuk ve yetişkinlerden biraz farklı olabilir ve daha belirgin hale gelmeyebilir. Bu nedenle dikkat edilmesi gereken bebeklerde zatürre belirtileri şunlardır:

1. Hızlı nefes alıp verme: Bebeklerde normalden daha hızlı nefes alıp verme (taşipne) önemli bir pnömoni belirtisidir. Bebek nefes alırken burun kanatlarının açılıp kapanması, göğüs kafesi arasındaki boşlukların içe çekilmesi (çektirme) gözlemlenebilir.
2. Burun kanadı solunumu: Nefes alırken burun kanatlarının açılıp kapanması, solunum güçlüğünü gösterir.
3. Göğüste çekilme: Kaburgaların arasındaki ve göğüs kemiğinin altındaki bölgenin her nefeste içe doğru çekilmesi, bebeğin nefes almakta zorlandığını gösterebilir.
4. Hırıltılı solunum veya inleme: Bebeklerde hırıltılı veya inleme tarzı nefes alıp verme olabilir. Bu solunum sıkıntısının işaretlerinden biridir.
5. Dudaklarda veya parmaklarda morarma (siyanoz): Oksijen eksikliğine bağlı olarak dudaklarda veya parmak uçlarında morarma meydana gelebilir. Bu, acil tıbbi müdahale gerektirir.
6. Beslenme sorunları: Bebek pnömoni olduğunda emme veya mama alma isteksizliği olabilir. Ayrıca, beslenme sırasında hızlı yorulabilir ve bu nedenle yeterince beslenmeyebilir.
7. Huzursuzluk ve halsizlik: Bebeklerde aşırı huzursuzluk, sürekli ağlama veya anormal derecede uyku hali gözlenebilir.
8. Ateş: Genellikle yüksek ateş olur, ancak bazı bebeklerde düşük ateş veya hiç ateş görülmeyebilir.

Yetişkinlerde Zatürre Belirtileri

Zatürrenin belirtileri enfeksiyonun şiddetine, hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir, yetişkinlerde zatürrenin en yaygın belirtileri şunlardır:

1. Yüksek Ateş: Genellikle ateş yükselmesiyle kendini gösterir. 38 derecenin üstünde ateş görülür.
2. Titreme ve Terleme: Özellikle ateşli dönemlerde yoğun titreme ve terleme görülebilir.
3. Öksürük: Pnömonide öksürük genellikle balgamlıdır ve balgam sarı, yeşil veya kahverengi olabilir.
4. Nefes Darlığı: Akciğerlerin etkilenmesinden dolayı nefes almakta zorlanma yaşanabilir.
5. Göğüs Ağrısı: Özellikle derin nefes alırken veya öksürürken artan göğüs ağrısı hissedilir.
6. Hızlı ve Yüzeysel Solunum: Enfeksiyonun etkisiyle solunum hızlanır.
7. Baş Ağrısı ve Yorgunluk: Genel bir halsizlik, yorgunluk ve bazen baş ağrısı hissedilebilir.
8. Mide Bulantısı ve Kusma:  Özellikle yaşlılarda mide bulantısı ve kusma şikayetleri de görülebilir.

Zatürre İyileşme Belirtileri Nelerdir?

Genel olarak şu belirtiler gözlemleniyorsa zatürrenin iyileşmekte olduğu düşünülebilir:

1. Ateşin düşmesi: Yüksek ateş, zatürrenin sık görülen bir belirtisidir. Tedaviye yanıt verildikçe ateş normal seviyelere iner ve ateş nöbetleri azalır.
2. Öksürüğün hafiflemesi: Zatürre tedavisi sırasında öksürük yavaş yavaş azalır ve daha az yoğun hale gelir. Öksürük tamamen geçmese de balgam miktarında azalma ve öksürük sıklığında düşüş iyileşmenin işaretidir.
3. Nefes darlığının azalması: İyileşen kişilerde nefes almak daha kolay hale gelir. Nefes darlığı azalır ve normal nefes alma ritmine geri dönülür.
4. Göğüs ağrısının hafiflemesi: Zatürrede sık görülen göğüs ağrısı, tedaviyle birlikte azalır veya tamamen kaybolur.
5. Enerji seviyesinin artması: İyileşmeye başlayan kişilerde genel halsizlik yerini daha yüksek enerjiye bırakır, günlük aktivitelere daha rahat geri dönülür.
6. İştahın düzelmesi: Hastalık sırasında iştahsızlık yaygındır; ancak iyileşme başladığında iştah düzelmeye başlar ve kişi beslenme düzenine geri dönebilir.
7. Uyku kalitesinin iyileşmesi: Zatürrede sık yaşanan huzursuz uyku ve sık uyanma gibi sorunlar, tedaviyle birlikte azalır. Daha rahat ve kesintisiz bir uyku, vücudun iyileşmeye başladığını gösterir.

Zatürre (pnömoni) tedavi edildikçe iyileşme belirtileri zamanla ortaya çıkar. İyileşme süresi kişiden kişiye farklılık gösterebilir.

Zatürre Tedavisi Nasıl Olur?

Genel olarak zatürre tedavisi şu şekilde uygulanır:

1. Antibiyotikler: Bakteriyel pnömonide antibiyotik tedavisi ana tedavi yöntemidir. Antibiyotikler genellikle 5-10 gün boyunca kullanılır, ancak tedavi süresi hastalığın seyrine göre uzatılabilir. Antibiyotikler viral pnömonilerde etkili değildir.
2. Antiviral ilaçlar: Viral pnömonilerde, yani virüslerin neden olduğu durumlarda antiviral ilaçlar kullanılabilir. Ancak çoğu viral pnömoni, destekleyici bakım ile kendiliğinden iyileşir.
3. Destekleyici Tedavi:
   • Ateş düşürücüler ve ağrı kesiciler: Yüksek ateş ve ağrı varsa, parasetamol veya ibuprofen gibi ateş düşürücüler ve ağrı kesiciler kullanılır.
   • Bol sıvı alımı: Vücudun sıvı kaybını önlemek ve balgamın kolayca atılmasını sağlamak için bol miktarda su içmek önemlidir.
   • İyi dinlenme: Vücudun iyileşme sürecini desteklemek için bolca dinlenmek gerekir. Bu, bağışıklık sisteminin enfeksiyonla daha etkili mücadele etmesine yardımcı olur.
4. Oksijen tedavisi: Şiddetli pnömoni vakalarında, özellikle oksijen seviyesi düşükse, hastanede oksijen tedavisi gerekebilir. Nefes darlığı yaşayan veya oksijen seviyeleri düşük olan hastalara oksijen verilerek solunum desteği sağlanır.
5. Hastaneye yatış: Bazı durumlarda, özellikle yaşlılarda, küçük çocuklarda veya bağışıklık sistemi zayıf olan hastalarda, hastaneye yatış gerekebilir. Hastanede intravenöz (damardan) antibiyotikler, sıvı desteği ve gerektiğinde solunum desteği sağlanır.
6. Fizyoterapi: Nefes almayı kolaylaştırmak ve akciğerlerde biriken balgamın temizlenmesine yardımcı olmak için bazı durumlarda solunum fizyoterapisi önerilebilir.

Zatürre Tedavisi Kaç Gün Sürer?

Pnömoni (zatürre) tedavisi, enfeksiyonun nedenine (bakteriyel, viral veya mantar kaynaklı), hastanın yaşına, sağlık durumuna ve enfeksiyonun şiddetine bağlı olarak değişir.

Zatürre Bulaşıcı Mı?

Zatürre, çoğunlukla bakteriyel, viral veya mantar enfeksiyonları sonucu gelişen bir hastalıktır ve bulaşıcı olabilir. Özellikle enfekte kişilerin öksürük ve hapşırıklarıyla yayılan mikroplar, sağlıklı bireylere geçebilir. Bu nedenle, zatürreli hastalarla yakın temastan kaçınılması önemlidir.

Zatürre Nasıl Bulaşır?

Pnömoni (zatürre), genellikle bakteri, virüs veya nadiren mantarların solunum yollarına ulaşması ile bulaşır. Zatürre bulaşma yolları şunlardır:

• Havadaki damlacıklar: Pnömoniye neden olan mikroplar, hasta bir kişinin öksürmesi, hapşırması veya konuşması sırasında havaya yayılan damlacıklarla taşınabilir. Sağlıklı bir kişi bu damlacıkları soluduğunda mikroplar akciğerlere ulaşarak enfeksiyona yol açabilir.
• Yüzeylerden bulaşma: Hasta bir kişinin temas ettiği yüzeylerde mikroplar bir süre yaşayabilir. Sağlıklı bir kişi bu yüzeylere dokunduktan sonra ellerini ağzına, burnuna veya gözlerine götürdüğünde mikroplar vücuda girebilir ve pnömoniye yol açabilir.
• Ağız ve burun salgıları ile temas: Pnömoniye neden olan mikroplar, hasta kişinin ağız veya burun salgılarında bulunur. Yakın temas veya öpüşme gibi durumlarda bu mikroplar sağlıklı kişiye geçebilir.
• Bağışıklığı zayıf olan kişilerde enfeksiyon yayılımı: Özellikle yaşlılar, bebekler, kronik hastalığı olanlar veya bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler, pnömoni mikroplarına daha duyarlıdır. Bu kişiler, pnömoniye neden olan mikroplara maruz kaldıklarında enfeksiyona yakalanma olasılıkları daha yüksektir.
• Hastane kaynaklı enfeksiyonlar: Hastanelerde veya sağlık merkezlerinde uzun süreli kalan hastalar, özellikle solunum cihazına bağlı olanlar veya bağışıklığı zayıf olanlar, pnömoniye neden olan mikroplara daha kolay maruz kalabilirler. Bu tür pnömonilere “hastane kaynaklı pnömoni” denir.

Zatürre Sık Sorulan Sorular